Bộ anime/manga Kimetsu no Yaiba đã trở thành hiện tượng trên toàn thế giới. Hình ảnh những con quỷ đáng sợ ăn thịt người đã khiến mọi người trên khắp thế giới say mê. Câu chuyện về nhân vật chính Kamado Tanjiro, người chiến đấu để biến em gái Nezuko trở lại thành người và bảo vệ mọi người, dường như kế thừa truyền thống "trừ quỷ" của Nhật Bản.
Tuy nhiên, những con quỷ được truyền lại từ xa xưa ở Nhật Bản không chỉ đơn thuần là vai ác hay quái vật. Đôi khi chúng được thờ phụng như thần linh, đôi khi là anh hùng, thậm chí còn được miêu tả như những nhân vật chính bi kịch, là những thực thể vô cùng đa diện.
Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về các loại quỷ ít người biết đến ở Nhật Bản, những truyền thuyết, và mối liên hệ sâu sắc với văn hóa Nhật Bản dành cho những ai quan tâm đến quỷ Nhật Bản sau khi xem Kimetsu no Yaiba.
※Khi bạn mua hoặc đặt trước các sản phẩm được giới thiệu trong bài viết, một phần doanh thu có thể được hoàn lại cho FUN! JAPAN.
Quỷ Nhật Bản khác gì so với quỷ trong Kimetsu no Yaiba? Hình ảnh đa chiều của quỷ
Quỷ trong Kimetsu no Yaiba vốn là con người, không thể chết trừ khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, và ăn thịt, uống máu người. Đặc điểm này khá giống với ma cà rồng phương Tây.
Ngược lại, "quỷ" xuất hiện trong truyền thuyết Nhật Bản không có hình dạng hay vai trò cố định. Việc tìm hiểu về sự đa dạng của quỷ Nhật Bản sẽ giúp bạn hiểu hơn về văn hóa Nhật Bản ẩn sau các tác phẩm này.
Mua các sản phẩm lấy cảm hứng từ Kimetsu no Yaiba 👉Animate Online Shop
Những câu chuyện cổ tích Nhật Bản liên quan đến quỷ
Vai trò của quỷ trong các câu chuyện cổ tích Nhật Bản rất đa dạng. Trong truyện Momotaro hay Issun-boshi, quỷ xuất hiện như vai ác điển hình cần bị diệt trừ, nhưng trong truyện Kobutori Jiisan, dù có hình dạng đáng sợ, quỷ lại vui vẻ nhảy múa, ca hát cùng ông lão. Ngoài ra, có giả thuyết cho rằng Kintaro là con của quỷ (Yamanba), nên cũng có những bức tranh ukiyo-e miêu tả cảnh Kintaro chơi đùa thân thiết với quỷ.
Như vậy, trong các câu chuyện cổ tích Nhật Bản, quỷ được khắc họa với nhiều tính cách khác nhau và từ lâu đã trở nên quen thuộc với người dân.
Còn nhiều nữa! Nếu bạn muốn biết thêm về các câu chuyện cổ tích Nhật Bản 👉Danh sách các truyện cổ tích, dân gian nổi tiếng ở Nhật Bản｜Momotaro, Kintaro, Tanabata và 15 truyện khác
Quỷ trong nghệ thuật truyền thống, nghi lễ thần đạo và lễ hội Nhật Bản
Quỷ không chỉ xuất hiện trong các câu chuyện mà còn xuất hiện trong nghệ thuật truyền thống và các nghi lễ thần đạo của Nhật Bản.
Trong các loại hình nghệ thuật cổ điển của Nhật Bản như Noh và Kyogen, quỷ không chỉ được miêu tả là những kẻ ác gây hại cho con người, mà còn có những nhân vật từng là con người nhưng do nỗi buồn hay oán hận mà biến thành quỷ. Điều này cũng tương đồng với câu chuyện về các quỷ trong "Kimetsu no Yaiba", khi họ đều có quá khứ đau buồn khi còn là con người.
Bên cạnh đó, quỷ cũng xuất hiện trong các nghi lễ thần đạo và lễ hội trên khắp Nhật Bản, như "Lễ hội Quỷ Toyohashi" ở thành phố Toyohashi, tỉnh Aichi hay "Điệu múa quỷ Honjoji" trong dịp Setsubun ở thành phố Sanjo, tỉnh Niigata. Ở một số lễ hội, quỷ không chỉ bị xua đuổi mà còn được xem là vị thần xua đuổi vận rủi, mang lại hạnh phúc cho mọi người.
Danh sách các loại "Quỷ" ở Nhật Bản
Dù đều được gọi chung là "quỷ", nhưng trong truyền thuyết Nhật Bản có rất nhiều loại quỷ đa dạng. Ở đây, chúng tôi sẽ giới thiệu danh sách các loại quỷ đặc trưng, từ "Quỷ Đỏ - Quỷ Xanh" phổ biến nhất cho đến những quỷ mang tính thần thoại, mỗi loại đều có cá tính riêng biệt.
Quỷ Đỏ・Quỷ Xanh
Đây là hình tượng quỷ tiêu biểu nhất của Nhật Bản, thường thấy nhất trong dịp Setsubun. Nguồn gốc của Quỷ Đỏ và Quỷ Xanh được cho là dựa trên thuyết Ngũ Hành Âm Dương của Trung Quốc cổ đại, vốn có năm màu quỷ: đỏ, xanh, vàng, lục và đen. Điều này cũng liên quan đến giáo lý "Ngũ cái" trong Phật giáo, tức là năm loại phiền não.
Shuten-dōji
Đây là một trong ba đại yêu quái ác nổi tiếng nhất Nhật Bản, với nhiều truyền thuyết khác nhau. Shuten-dōji đã bắt cóc nhiều thanh niên và công chúa ở kinh đô Kyoto, nhưng cuối cùng bị Minamoto no Yorimitsu và các đồng đội đánh bại bằng rượu độc. Truyền thuyết này rất nổi tiếng.
Câu chuyện này được cho là bắt nguồn từ thế kỷ 14, được truyền miệng qua nhiều thế kỷ và trở nên nổi tiếng khắp Nhật Bản nhờ các tác phẩm như "Otogizōshi" và các tranh cuộn. Shuten-dōji là đại diện cho loại quỷ có sức mạnh và sức hút vượt trội.
Ibaraki-dōji
Ibaraki-dōji được biết đến là thuộc hạ của Shuten-dōji, và sau khi Shuten-dōji bị tiêu diệt thì Ibaraki-dōji đã trốn thoát. Sau đó, nhân vật này cũng xuất hiện trong nhiều tác phẩm như "Otogizōshi", vở Noh "Rashōmon" và kịch Kabuki "Modoribashi".
Amanojaku
Thường xuất hiện trong các câu chuyện cổ tích và tác phẩm kinh điển, nhưng hình dạng và bản chất của nhân vật này rất đa dạng, không có đặc điểm cố định. Ngày nay, từ "Amanojaku" thường được dùng để chỉ những người trái ngược, luôn phản đối mọi lời nói và hành động của người khác, và hình ảnh này đã trở nên phổ biến hơn.
Có giả thuyết cho rằng nguồn gốc của Amanojaku là Amanosagume (天探女) xuất hiện trong "Kojiki" và "Nihon Shoki", nhưng trong Phật giáo, những con quỷ bị tượng Tứ Thiên Vương giẫm đạp cũng được gọi là Amanojaku.
Ura (Onra)
Là con quỷ truyền thuyết ở Kibi (nay là tỉnh Okayama), được cho là hình mẫu của quỷ trong truyện Momotaro. Theo truyền thuyết, Ura bị Kibi-tsuhiko-no-mikoto chặt đầu và tiêu diệt, nhưng cái đầu bị phơi đó vẫn gầm rú suốt nhiều năm. Hiện nay, tại đền Kibitsu ở thành phố Okayama, linh hồn của Ura được thờ phụng để xoa dịu.
Ryomen Sukuna
Ryomen Sukuna là một quỷ thần dị dạng xuất hiện trong các thần thoại cổ của Nhật Bản như "Nihon Shoki", có hai khuôn mặt và bốn tay chân, được miêu tả là một thực thể vô cùng mạnh mẽ. Theo truyền thuyết còn lại ở vùng Hida, tỉnh Gifu, Ryomen Sukuna được xem là anh hùng đã tiêu diệt quỷ dữ và rồng độc, đồng thời khai sáng chùa chiền.
Gần đây, cái tên này trở nên nổi tiếng hơn khi xuất hiện là thực thể nhập vào nhân vật chính Itadori Yuji trong anime nổi tiếng "Jujutsu Kaisen".
Nếu muốn biết thêm chi tiết về Ryomen Sukuna 👉Ryomen Sukuna - Quỷ nổi tiếng trong anime Nhật Bản! Cũng xuất hiện trong Nihon Shoki
Mahitotsu Oni
Còn được gọi là "Quỷ của Ayono Sato", xuất hiện trong "Izumo no Kuni Fudoki" (thế kỷ 8, thời Nara), được xem là con quỷ cổ nhất còn lưu lại trong các tài liệu Nhật Bản. Đặc điểm nổi bật là chỉ có một con mắt khổng lồ ở giữa trán.
Gozu & Mezu
Trong Phật giáo, đây là những thủ lĩnh của ngục tốt chuyên trừng phạt kẻ ác dưới địa ngục. Kẻ có đầu bò gọi là Gozu, kẻ có đầu ngựa gọi là Mezu.
Kijo
Đây là những người phụ nữ mang hình dáng hoặc khuôn mặt của quỷ, nhưng có nhiều truyền thuyết kể về việc con người biến thành quỷ do những cảm xúc mãnh liệt như ghen tuông, oán hận hay nỗi buồn sâu sắc. Nổi tiếng có "Hashihime" – con gái của một quý tộc phát điên vì ghen tuông mà hóa thành quỷ nữ, truyền thuyết về quỷ nữ "Momiji" ở Togakushi, tỉnh Nagano, hay "Kiyohime" – người trở thành quỷ nữ vì bị đàn ông lừa dối. Phần lớn các quỷ nữ này đều có quá khứ và bối cảnh con người, và câu chuyện của họ cũng trở thành đề tài cho các loại hình nghệ thuật cổ điển của Nhật Bản như Noh hay Kabuki.
Hyakki Yagyō (百鬼夜行)
Quỷ và các yêu quái diễu hành thành hàng dài qua các con phố vào ban đêm đã được miêu tả trong nhiều sách vở và tranh cuộn từ thời Heian trở đi. Gần đây, các sự kiện Hyakki Yagyō cũng được tổ chức ở nhiều nơi như Kyoto.
Nếu muốn tìm hiểu kỹ hơn về Hyakki Yagyō 👉Giải mã Hyakki Yagyō: Sự thật, sự kiện mới nhất 2025 và các yêu quái Nhật Bản
Đặc điểm của quỷ Nhật Bản và sự khác biệt với yêu quái
Quỷ Nhật Bản là những sinh vật khác biệt với devil hay monster phương Tây. Dưới đây là giải thích về các đặc điểm cơ bản của quỷ và sự khác biệt với yêu quái.
Đặc điểm của quỷ
Hình dáng: Thường được miêu tả là những sinh vật to lớn, cơ bắp, có một hoặc hai sừng, răng nanh sắc nhọn. Hình ảnh điển hình là mặc quần da hổ và cầm gậy sắt lớn (kanabō).
Nguồn gốc: Từ xa xưa, những thứ vô hình, không rõ ràng được gọi là "Onu" (ẩn), và được cho là nguyên nhân của mọi tai ương như dịch bệnh, thiên tai. Từ thế kỷ 12 (thời Kamakura và Muromachi), hình ảnh quỷ xuất hiện nhiều hơn trong sách vở, và đến thời Edo, quỷ trở thành đề tài cho Noh, Kyōgen, Kabuki, Jōruri, từ đó hình ảnh quỷ dần được định hình trong tâm trí người dân.
Hơn nữa, hướng đông bắc – tức hướng "Ushitora" – được gọi là "Kimon" (cổng quỷ), bị coi là hướng xấu nơi quỷ ra vào, nên hình ảnh quỷ đội sừng bò và mặc da hổ cũng trở nên phổ biến.
Sự khác biệt giữa quỷ và yêu quái
Yêu quái là khái niệm chỉ chung các hiện tượng kỳ lạ, những sinh vật phi thường mà con người không thể lý giải, và cũng có quan điểm cho rằng quỷ là một loại yêu quái. Một số học giả cho rằng quỷ tượng trưng cho "hình hài và sức mạnh lớn", còn yêu quái tượng trưng cho "hiện tượng và sự kỳ bí".
Quỷ ẩn mình trong đời sống hàng ngày
Quỷ không chỉ tồn tại trong truyền thuyết mà còn ăn sâu vào đời sống và ngôn ngữ hiện đại của người Nhật.
Những từ có chữ "quỷ"
Chữ "quỷ" được dùng như tiền tố để nhấn mạnh ý nghĩa "mạnh mẽ", "cực đoan", "triệt để".
- Oni Coach (鬼コーチ): Huấn luyện viên cực kỳ nghiêm khắc, không khoan nhượng, chỉ dạy đến cùng.
- Oni Yome (鬼嫁): Người vợ rất nghiêm khắc, mạnh mẽ với chồng. Nhiều khi đây cũng là biểu hiện của tình yêu ngược lại.
- Oni ni Kanabō (鬼に金棒): "Quỷ vốn đã mạnh, lại còn có thêm vũ khí mạnh là gậy sắt", ý chỉ người vốn đã mạnh nay càng mạnh hơn, không ai địch nổi.
- Oniden (鬼電): Gọi điện liên tục cho đến khi đối phương bắt máy, nghĩa là "gọi điện như quỷ". Đây là từ lóng xuất hiện từ cuối những năm 1990 đến đầu 2000, bắt nguồn từ ngôn ngữ của giới trẻ.
Các lễ hội truyền thống có sự xuất hiện của quỷ
- Setsubun (節分): Lễ hội truyền thống của Nhật Bản diễn ra vào khoảng ngày 2 hoặc 3 tháng 2 hàng năm. Người ta ném đậu và hô "Oni wa soto! Fuku wa uchi!" (Quỷ ra ngoài! Phúc vào nhà!) để xua đuổi quỷ (tai ương) ra khỏi nhà. Đây là dịp trải nghiệm văn hóa trừ tà quỷ trong đời sống hiện đại.
- Lễ hội: Tại các lễ hội khắp nơi, vai thần đội mặt nạ quỷ xuất hiện để xua đuổi quỷ gây tai họa cho dân làng, hoặc đôi khi xuất hiện như sứ giả của thần linh.
Nếu bạn muốn biết chi tiết về Setsubun 👉Giải thích kỹ về nguồn gốc, lịch sử của Setsubun, cũng như nghi lễ ném đậu và cuộn sushi Ehomaki
Địa danh có chữ "Oni" (Quỷ)
Có nhiều nơi mà tên địa danh bắt nguồn từ truyền thuyết về quỷ, và những nơi này cũng rất được yêu thích như điểm đến du lịch.
- Onioshidashi-en: Tỉnh Gunma và tỉnh Nagano. Công viên này được đặt tên vì dung nham phun trào từ núi lửa trông giống như quỷ đang nổi giận và đẩy các tảng đá ra ngoài. Đây là nơi ví sức mạnh dữ dội của thiên nhiên với sức mạnh của quỷ.
- Đảo Onigashima: Các đảo ở tỉnh Okayama và tỉnh Kagawa được cho là Onigashima trong truyền thuyết Momotaro.
- Kinasa: Vùng núi sâu Togakushi, tỉnh Nagano. Đây là nơi còn lưu truyền truyền thuyết về nữ quỷ Momiji đã được giới thiệu trong bài viết. Bạn có thể tận hưởng suối nước nóng và ngắm lá đỏ mùa thu tại đây.
Tại sao người Nhật lại yêu thích quỷ?
Tại sao quỷ lại liên tục xuất hiện trong các tác phẩm giải trí của Nhật Bản và luôn cuốn hút chúng ta? Có lẽ bởi vì "quỷ" trong văn hóa Nhật không chỉ đơn thuần là cái ác, mà còn là hiện thân của những cảm xúc mãnh liệt và biểu tượng cho sức mạnh của con người.
Giống như các quỷ trong "Kimetsu no Yaiba" (Demon Slayer), có những nhân vật trở thành quỷ do những cảm xúc mạnh mẽ như ghen tị, buồn bã, tức giận, hoặc những nhân vật thể hiện trọn vẹn các cung bậc cảm xúc vui, giận, buồn, vui mừng. Hãy thử khám phá sâu hơn thế giới quỷ đầy chiều sâu của Nhật Bản mà bạn biết đến qua "Kimetsu no Yaiba" thông qua chuyến du lịch hay trải nghiệm văn hóa tại Nhật. Sức hấp dẫn đa dạng của quỷ chắc chắn sẽ làm phong phú thêm sự hiểu biết của bạn về văn hóa Nhật Bản.
Tài liệu tham khảo:
Seigensha, Giám sát bởi Yagi Tooru, "Từ điển Quỷ Nhật Bản", xuất bản lần đầu ngày 28 tháng 12 năm 2021
Tokyo-do Shuppan, Giám sát bởi Komatsu Kazuhiko, "Đại từ điển về Quái vật và Yêu quái Nhật Bản - Bản phổ cập", xuất bản lần đầu ngày 30 tháng 1 năm 2025
Comments