【ปี 2025】ไปเทศกาลกลางคืนที่โตเกียวกันเถอะ! 'โทริโนะอิจิ' เทศกาลฤดูหนาวของญี่ปุ่นที่ผู้คนต่างมาขอพรให้ค้าขายร่ำรวย: คู่มือฉบับสมบูรณ์

ภาพโดย: แผนกการท่องเที่ยวสํานักงานเขตไทโตะ

เทศกาล "โทริโนะอิจิ" เป็นเทศกาลประจำปีที่จัดขึ้นในญี่ปุ่น โดยเฉพาะในภูมิภาคคันโตในเดือนพฤศจิกายน เทศกาลนี้เต็มไปด้วยผู้คนที่มาขอพรให้ธุรกิจเจริญรุ่งเรืองและโชคดี โดยเทศกาลที่อาซากุสะและศาลเจ้าฮานาโซโนะในชินจูกุเป็นที่รู้จักกันดีและได้รับความนิยมในหมู่นักท่องเที่ยวต่างชาติ บทความนี้จะเจาะลึกถึงประวัติความเป็นมา สถานที่จัดงานสำคัญ และไฮไลท์ของเทศกาลโทริโนะอิจิ อย่าพลาดที่จะมาสัมผัสวัฒนธรรมดั้งเดิมที่เต็มไปด้วยชีวิตชีวาของญี่ปุ่นกัน!

โทริโนะอิจิคืออะไร? ประวัติความเป็นมา ช่วงเวลา และสถานที่จัดงานสำคัญ

เทศกาล "โทริโนะอิจิ" เป็นเทศกาลดั้งเดิมที่จัดขึ้นในเดือนพฤศจิกายน ซึ่งเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านจากฤดูใบไม้ร่วงสู่ฤดูหนาวในญี่ปุ่น เป็นงานประเพณีที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยเอโดะ โดยผู้คนจะมาขอพรให้ค้าขายร่ำรวยและโชคดีสำหรับปีใหม่ที่กำลังจะมาถึง แล้วเทศกาลนี้เป็นอย่างไรกันแน่?

เมื่อไหร่: จัดขึ้นใน 'วันโทริ' ของเดือนพฤศจิกายนทุกปี

เทศกาลโทริโนะอิจิจัดขึ้นใน "วันโทริ" ของเดือนพฤศจิกายนทุกปี

"วันโทริ" เป็นหนึ่งในสิบสองนักษัตรตามปฏิทินดั้งเดิมของญี่ปุ่น และจะเวียนมาทุก ๆ 12 วัน สิบสองนักษัตรจะใช้สัตว์ 12 ชนิดเพื่อแสดงถึงปีและวัน เช่น หนู (เนะ), วัว (อุชิ), เสือ (โทระ) ฯลฯ ด้วยเหตุนี้เทศกาลนี้จึงจัดขึ้น 2 หรือ 3 ครั้งในเดือนพฤศจิกายน ซึ่งเรียกกันว่า "อิจิโนะโทริ" (ครั้งที่ 1), "นิโนะโทริ" (ครั้งที่ 2) และบางปีก็มี "ซันโนะโทริ" (ครั้งที่ 3) ด้วย

ที่ไหน: ศาลเจ้าโอโทริ (โอโทริจินจะ) หรือวัดโทริทั่วประเทศ

เทศกาลโทริโนะอิจิจัดขึ้นที่ศาลเจ้าโอโทริทั่วประเทศ โดยเฉพาะในโตเกียวและภูมิภาคคันโตเป็นหลัก ศาลเจ้าและวัดที่เป็นที่รู้จักกันดี ได้แก่:

• ศาลเจ้าโอโทริ-วัดโชโคคุจิ (อาซากุสะ, โตเกียว)
• ศาลเจ้าฮานาโซโนะ (ชินจูกุ, โตเกียว)
• ศาลเจ้าโอคุนิทามะ (ฟุจู, โตเกียว)
• ศาลเจ้าฮานาบาตะโอโทริ (อาดาจิ, โตเกียว)
• ศาลเจ้าโคโตฮิระโอโทริ (โยโกฮาม่า, คานางาวะ)

ประวัติความเป็นมา: ประเพณีของชาวบ้านที่สืบทอดมาตั้งแต่สมัยเอโดะ

เทศกาลโทริโนะอิจิมีจุดเริ่มต้นในสมัยเอโดะ แม้จะมีหลายทฤษฎีเกี่ยวกับที่มา แต่กล่าวกันว่าเริ่มต้นจากงานเทศกาลของศาลเจ้าฮานาบาตะโอโทริในเขตอาดาจิ โตเกียว จากนั้นจึงแพร่หลายในเอโดะ และเทศกาลโทริโนะอิจิที่อาซากุสะซึ่งมีผู้เข้าชมจำนวนมากก็กลายเป็นที่รู้จัก

เดิมทีเป็นเทศกาลที่จัดขึ้นเพื่อขอบคุณสำหรับการเก็บเกี่ยวพืชผล แต่ก็เปลี่ยนมาเป็นเทศกาลที่ผู้คนมาขอพรให้ค้าขายร่ำรวยและโชคดี จุดเด่นที่สำคัญคือมีร้านค้ามากมายตั้งเรียงรายอยู่ในบริเวณศาลเจ้าและหน้าประตูวัดเพื่อขาย "คุมะเดะ" (คราดไม้ไผ่) ที่ประดับประดาด้วยของตกแต่งต่าง ๆ

สถานที่จัดงานโทริโนะอิจิที่น่าสนใจ

ศาลเจ้าฮานาโซโนะ ชินจุกุ [เขตชินจุกุ, โตเกียว]

ศาลเจ้าฮานาโซโนะตั้งอยู่ใจกลางชินจูกุ เป็นศาลเจ้าเก่าแก่ที่มีประวัติยาวนานคู่กับการพัฒนาของชินจูกุ แม้จะไม่มีที่มาที่แน่ชัด แต่กล่าวกันว่ามีอยู่แล้วก่อนปี 1603 ซึ่งเป็นปีที่โชกุนโทคุงาวะ อิเอยาสุสถาปนาการปกครองของรัฐบาลเอโดะ

เทศกาลโทริโนะอิจิที่จัดขึ้นในวันโทริของเดือนพฤศจิกายนซึ่งเป็นวันคล้ายวันสวรรคตของเทพเจ้าผู้เป็นที่เคารพอย่าง ยามาโตะ ทาเครุ โนะ มิโคโตะ (Yamato Takeru no Mikoto) กล่าวกันว่าเริ่มขึ้นในสมัยเมจิ

นอกจากจะมีร้านค้าที่ขายคุมะเดะเพื่อขอพรให้ค้าขายร่ำรวยเรียงรายภายในบริเวณศาลเจ้าแล้ว ยังมีการแสดงละครสัตว์ในโรงละครสัตว์ซึ่งเป็นจุดเด่นของศาลเจ้าฮานาโซโนะด้วย

กำหนดการจัดงานปี 2025 (กำหนดการเบื้องต้น)

• เทศกาลก่อนวันอิจิโนะโทริ (ครั้งที่ 1): 11 พฤศจิกายน (วันอังคาร)
• เทศกาลหลักวันอิจิโนะโทริ (ครั้งที่ 1): 12 พฤศจิกายน (วันพุธ)
• เทศกาลก่อนวันนิโนะโทริ (ครั้งที่ 2): 23 พฤศจิกายน (วันอาทิตย์)
• เทศกาลหลักวันนิโนะโทริ (ครั้งที่ 2): 24 พฤศจิกายน (วันจันทร์/วันหยุดราชการ)
• ที่อยู่: 5-17-3 Shinjuku, Shinjuku-ku, Tokyo
• การเดินทาง: เดิน 3 นาทีจากสถานี Shinjuku Sanchome เดิน 7 นาทีจากสถานี Shinjuku
• เว็บไซต์ทางการ: เว็บไซต์ศาลเจ้าชินจูกุฮานาโซโนะ

ศาลเจ้าโอโทริ อาซากุสะ [เขตไทโตะ, โตเกียว]

แม้จะไม่ทราบปีที่ก่อตั้งศาลเจ้า แต่ที่นี่คือหนึ่งในเทศกาลโทริโนะอิจิที่มีประวัติยาวนานที่สุดตั้งแต่สมัยเอโดะ เวลา 0:00 น. ของวันโทริในเดือนพฤศจิกายน จะมีการตี "อิชิบัง-ไทโกะ" (กลองแรก) เพื่อเป็นสัญญาณเริ่มต้นเทศกาลตลอดทั้งวัน

ในสมัยเอโดะ ศาลเจ้าแห่งนี้อยู่ภายใต้การดูแลของวัดโชโคคุจิซึ่งอยู่ติดกัน ดังนั้นปัจจุบันจึงมีการจัดเทศกาลที่วัดโชโคคุจิด้วยเช่นกัน เทศกาลที่นี่ถือว่ามีขนาดใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในญี่ปุ่น โดยมีร้านขายคุมะเดะประมาณ 150 ร้านและแผงลอยอีกประมาณ 750 ร้าน แต่ละปีมีผู้เข้าชมงานมากกว่า 700,000-800,000 คน

กำหนดการจัดงานปี 2025 (กำหนดการเบื้องต้น)

• วันอิจิโนะโทริ (ครั้งที่ 1): 12 พฤศจิกายน (วันพุธ) เวลา 0:00 - 24:00 น.
• วันนิโนะโทริ (ครั้งที่ 2): 24 พฤศจิกายน (วันจันทร์/วันหยุดชดเชย) เวลา 0:00 - 24:00 น.
• ที่อยู่: 3-18-7 Chizuka, Taito-ku, Tokyo
• การเดินทาง: เดิน 7 นาทีจากสถานี Iriya เดิน 8 นาทีจากสถานี Minowa เดิน 8 นาทีจากสถานี TX Asakusa
• เว็บไซต์ทางการ: หน้าแรกของศาลเจ้าโอโทริ อาซากุสะ

ศาลเจ้าโคโตฮิระโอโทริ[เมืองโยโกฮาม่า จังหวัดคานางาวะ]

ศาลเจ้าโคโตฮิระโอโทริ (Kotohira Ohtori Jinja) ตั้งอยู่ในเมืองโยโกฮาม่า จังหวัดคานางาวะ ก็เป็นอีกหนึ่งเทศกาลโทริโนะอิจิที่มีชื่อเสียงในภูมิภาคคันโต

กล่าวกันว่าศาลเจ้าแห่งนี้สร้างขึ้นในปีอันเซ 6 (1859) สมัยเอโดะ เพื่อเป็นเทพผู้พิทักษ์และขอพรให้ธุรกิจรุ่งเรือง เมื่อเมืองโยโกฮาม่าเปิดท่าเรือ เทศกาลโทริโนะอิจิที่นี่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมพื้นบ้านที่จับต้องไม่ได้ของเมืองโยโกฮาม่า และโคมไฟที่แขวนเรียงรายในบริเวณศาลเจ้าก็เป็นอีกหนึ่งจุดเด่น มีร้านขายคุมะเดะและแผงลอยเรียงรายอยู่รอบ ๆ ศาลเจ้าและตามถนนใหญ่โอโดริโคเอ็น และถนนคนเดินโยโกฮามาบาชิที่อยู่ใกล้เคียงก็เต็มไปด้วยผู้คนมากมาย

กำหนดการจัดงานปี 2025 (กำหนดการเบื้องต้น)

• วันอิจิโนะโทริ (ครั้งที่ 1): 12 พฤศจิกายน (วันพุธ) เวลา 11:00 - 21:30 น.
• วันนิโนะโทริ (ครั้งที่ 2): 24 พฤศจิกายน (วันจันทร์/วันหยุดราชการ) เวลา 11:00 - 21:30 น.
• ที่อยู่: 1-3 Makincho, Minami-ku, Yokohama City, Kanagawa Prefecture
• การเดินทาง: เดิน 2 นาทีจากสถานี Bandobashi เดิน 8 นาทีจากสถานี Koganecho
• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ: โฮมเพจศาลเจ้าโคโตฮิระโอโทริ

ไฮไลท์ของเทศกาลโทริโนะอิจิ: คุมะเดะ, เทจิเมะ, แผงลอย และอื่น ๆ

เสน่ห์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของเทศกาลโทริโนะอิจิคือบรรยากาศที่เต็มไปด้วยชีวิตชีวาและประสบการณ์ทางวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์

คุมะเดะ: เสน่ห์และวิธีการเลือก: ความหมาย-การออกแบบ, วิธีซื้อ-การต่อรองราคา, และเทจิเมะ

หากพูดถึงเทศกาลโทริโนะอิจิ ต้องนึกถึง "คุมะเดะ" ซึ่งเป็นเครื่องรางมงคล เดิมทีเป็นอุปกรณ์ทางการเกษตรสำหรับกวาดใบไม้ แต่ต่อมาถูกนำมาใช้เป็นสัญลักษณ์ของเครื่องมือที่ "กอบโกยความสุขและความมั่งคั่ง" ในเทศกาลโทริโนะอิจิ จะมีคุมะเดะประดับตกแต่งด้วยลวดลายต่าง ๆ มากมาย เช่น โอตาฟุกุ (โอคาเมะ), เหรียญโอบัง, เหรียญโคบัง, เรือสมบัติ, และสัตว์นักษัตร

เชื่อกันว่าการซื้อเครื่องรางมงคลในเทศกาลโทริโนะอิจิในราคาที่ถูกลงจะยิ่งนำโชคมาให้ การต่อรองราคาระหว่างผู้ซื้อและผู้ขายจึงเป็นหนึ่งในประเพณีดั้งเดิม เมื่อตกลงกันได้แล้ว ผู้ซื้อและผู้ขายจะร่วมกันทำ "เทจิเมะ" ซึ่งเป็นการปรบมือและใช้ไม้ตอกจังหวะ

วิธีการทำเทจิเมะจะแตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาค แต่โดยทั่วไปในภูมิภาคคันโตจะใช้การปรบมือแบบ "ซัมบง-จิเมะ" หรือ "อิปปง-จิเมะ" หลังจากตะโกนว่า "อิโย!" ซัมบง-จิเมะ คือการปรบมือเป็นจังหวะ "ต๊ะ-ตะ-ตัน, ต๊ะ-ตะ-ตัน, ต๊ะ-ตะ-ตัน-ตัน" ส่วนอิปปง-จิเมะ คือการปรบมือเพียงครั้งเดียวว่า "ตัน" เสียงตะโกนและเสียงปรบมือที่ดังขึ้นทั่วทั้งงานเป็นบรรยากาศที่มีเสน่ห์เฉพาะตัวของเทศกาลโทริโนะอิจิ

นอกจากนี้ ยังกล่าวกันว่าคุมะเดะที่ซื้อมาควรยกขึ้นสูงขณะนำกลับบ้าน เพื่อให้กอบโกยโชคลาภเข้ามา และการนำไปประดับไว้ในที่สูง เช่น บริเวณทางเข้าบ้านหรือใต้เพดาน ก็จะช่วยปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายได้

อาหารมงคลที่สามารถหาทานได้ในเทศกาลโทริโนะอิจิ

คิริ-ซันโช

ในเทศกาลโทริโนะอิจิมีอาหารหลายอย่างขายตามแผงลอย แต่อาหารที่ขึ้นชื่อเป็นพิเศษคือ "คิริ-ซันโช" (Kiri-sansho) ซึ่งเป็นขนมโมจิที่มีรสหวานเล็กน้อยและนุ่ม มีกลิ่นหอมของพริกไทยญี่ปุ่น (ซันโช) ที่ให้รสเผ็ดเล็กน้อย อาหารชนิดนี้เชื่อกันว่าช่วยขับไล่สิ่งชั่วร้ายและนำโชคมาให้

โทโนะอิโมะ

นอกจากนี้ "ยัตสึ-งาชิระ" (Yatsugashira) หรือ "หัวเผือกแปดหัว" ซึ่งเป็นเผือกชนิดหนึ่ง มีอีกชื่อหนึ่งว่า "โทโนะอิโมะ" (หัวเผือก) และเป็นอาหารมงคลอีกชนิดหนึ่งที่วางขายในเทศกาลโทริโนะอิจิ เนื่องจากเผือกชนิดนี้มีหน่อออกมาจากหัวเดียวหลายหน่อ จึงเชื่อกันว่าจะช่วยให้มีลูกหลานมาก

เคล็ดลับเพื่อเพลิดเพลินกับเทศกาลโทริโนะอิจิ 💡

วันอิจิโนะโทริ, นิโนะโทริ, และเทศกาลก่อนวันงานต่างกันอย่างไร?

วันอิจิโนะโทริ (ครั้งที่ 1) และนิโนะโทริ (ครั้งที่ 2) (และบางปีก็มีซันโนะโทริ หรือครั้งที่ 3) เป็นเพียงลำดับของ "วันโทริ" ในเดือนนั้น ๆ เท่านั้น จึงไม่มีความแตกต่างกัน คุณสามารถไปวันไหนก็ได้

อย่างไรก็ตาม มีความเชื่อที่ว่าปีที่มีซันโนะโทริ (ครั้งที่ 3) มักจะเกิดเหตุเพลิงไหม้บ่อยครั้ง จึงมีประเพณีที่ผู้คนจะระมัดระวังเรื่องไฟเป็นพิเศษ ในปี 2024 ที่ผ่านมาก็เป็นปีที่มีซันโนะโทริ

นอกจากนี้ ในบางครั้งมีการจัดเทศกาลก่อนวันงานด้วย แต่เนื่องจากเป็นส่วนหนึ่งของเทศกาลหลัก จึงไม่มีกิจกรรมพิเศษใด ๆ จัดขึ้นในเทศกาลก่อนวันงานเป็นส่วนใหญ่ เวลาจัดงานจะแตกต่างกันไปในแต่ละศาลเจ้า ดังนั้นโปรดตรวจสอบข้อมูลอย่างเป็นทางการของเทศกาลที่คุณต้องการไป

วิธีการรับมือกับฝูงชน

เทศกาลโทริโนะอิจิมักจะแออัดมาก โดยเฉพาะในช่วงเย็นถึงกลางคืน หากคุณต้องการชมเทศกาลแบบสบาย ๆ ขอแนะนำให้ไปตั้งแต่ช่วงเช้า

อย่างไรก็ตาม เสน่ห์อย่างหนึ่งของเทศกาลนี้คือบรรยากาศที่เหมือนตลาดกลางคืนที่แปลกตาเมื่อโคมไฟส่องสว่างในยามค่ำคืน หากคุณจะไปตอนกลางคืน ควรเตรียมใจรับมือกับความแออัดไว้ด้วย วันธรรมดาจะแออัดน้อยกว่าวันหยุดสุดสัปดาห์และวันหยุดราชการ

การแต่งกายและสิ่งของที่ควรพกพา

เนื่องจากช่วงกลางคืนในเดือนพฤศจิกายนของญี่ปุ่นอากาศจะหนาวเย็น ควรเตรียมเสื้อผ้าที่ให้ความอบอุ่นให้พร้อม และเนื่องจากคุณต้องเดินเยอะ ควรเลือกรองเท้าที่สวมใส่สบาย นอกจากนี้ การชำระเงินที่แผงลอยส่วนใหญ่จะใช้เงินสด การเตรียมเหรียญในสกุลเงินเยนจึงเป็นเรื่องสะดวก

มารยาทในการถ่ายภาพ

แม้คุณจะอยากเก็บภาพบรรยากาศของเทศกาลไว้ แต่ควรคำนึงถึงผู้คนรอบข้างและร้านค้าต่าง ๆ ด้วย สิ่งสำคัญคือการรักษามารยาท เช่น การขออนุญาตก่อนถ่ายภาพผู้คนโดยเฉพาะ

ความแตกต่างระหว่างเทศกาลโทริโนะอิจิและ "เอบิสึ-โค" คืออะไร?

นอกเหนือจากเทศกาลโทริโนะอิจิแล้ว "เอบิสึ-โค" (Ebisu-ko) ก็เป็นเทศกาลที่รู้จักกันดีในญี่ปุ่นสำหรับการขอพรให้ธุรกิจเจริญรุ่งเรืองเช่นกัน ทั้งสองเป็นเทศกาลที่จัดขึ้นในฤดูใบไม้ร่วงเพื่อบูชาเทพเจ้าแห่งการค้า แต่มีที่มาและลักษณะที่แตกต่างกัน

เปรียบเทียบตามพรที่ได้รับ, ที่มา และช่วงเวลาการจัดงาน

ขณะที่เทศกาลโทริโนะอิจิเป็นการขอพรให้ค้าขายร่ำรวยและโชคลาภผ่านเครื่องรางมงคลคุมะเดะ เทศกาลเอบิสึ-โคเป็นการบูชาเทพเอบิสึ หนึ่งในเจ็ดเทพเจ้าแห่งโชคลาภ เพื่อขอพรให้ธุรกิจและการประมงเจริญรุ่งเรือง

ทั้งสองเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมดั้งเดิมของญี่ปุ่นและเป็นเทศกาลที่เต็มไปด้วยชีวิตชีวา แต่ก็มีประวัติศาสตร์และความหมายที่แตกต่างกันออกไป

อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง 👉เอบิสุโกะเป็นเทศกาลแบบไหน? แนะนําที่มา วิธีเพลิดเพลิน และกิจกรรมที่เกี่ยวข้อง

สัมผัสวัฒนธรรมดั้งเดิมของญี่ปุ่นในเทศกาลโทริโนะอิจิ

เทศกาลโทริโนะอิจิไม่ได้เป็นเพียงแค่เทศกาลธรรมดา แต่เป็นโอกาสอันล้ำค่าที่จะได้สัมผัสกับวัฒนธรรมดั้งเดิมของญี่ปุ่น คุณจะได้สัมผัสด้วยตนเองถึงความปรารถนาของผู้คนที่มีต่อเทพเจ้า, ชุมชนที่มีชีวิตชีวา, และการสืบทอดประเพณีที่ยังคงอยู่มาจนถึงทุกวันนี้ อย่าลืมลองไปสัมผัสประสบการณ์นี้สักครั้ง

เอกสารอ้างอิง:

• Tanaka, Senichi & Miyata, Noboru (eds.). (2012). Sanseido Nenchu Gyoji Jiten, Kaiteiban (revised ed.). Sanseido.
• Shintani, Naoki (supervising ed.). (2007). Wa no Shikitari: Nihon no Koyomi to Nenchu Gyoji. Nihon Bungeisha.
• Miura, Yasuko (supervising ed.). (2024). Kisetsu o Kanjite Hibi o Tanoshimu: Kurashi Saijiki. Seibido Shuppan.
• National Diet Library Search, NDL Image Bank. "Tori no Ichi tte?". Date of publication unknown. Accessed on August 20, 2025.