Nhờ vào sự thành công vang dội của anime "Kimetsu no Yaiba" (Thanh Gươm Diệt Quỷ), các họa tiết truyền thống của Nhật Bản (Wagara) như họa tiết ô vuông của nhân vật chính Kamado Tanjiro hay họa tiết lá cây gai của em gái Nezuko đã thu hút sự chú ý từ khắp nơi trên thế giới. Bạn có biết rằng những họa tiết này không chỉ đơn thuần là thiết kế, mà còn là những vật phẩm may mắn chứa đựng ước nguyện và trí tuệ của người xưa?
Bài viết này sẽ giải thích một cách dễ hiểu về lịch sử và ý nghĩa sâu sắc của các họa tiết may mắn tiêu biểu như Seigaiha (sóng biển xanh), Shippo (bảy báu vật), Karakusa (dây leo), cũng như các họa tiết trang trí cho các nhân vật trong Kimetsu no Yaiba, với mong muốn trường thọ và thịnh vượng.
※Khi bạn mua hoặc đặt trước các sản phẩm được giới thiệu trong bài viết, một phần doanh thu có thể được hoàn lại cho FUN! JAPAN.
Họa tiết may mắn bất diệt! "Ichimatsu Moyou" (Họa tiết ô vuông)
Đặc điểm
Họa tiết Ichimatsu là kiểu hoa văn sắp xếp các hình vuông xen kẽ đều đặn theo chiều dọc và ngang. Màu sắc có thể đa dạng như trắng-đen, xanh lá-đen, đỏ-trắng, v.v. Đây là một trong những họa tiết truyền thống tiêu biểu của Nhật Bản, được sử dụng rộng rãi trên kimono, obi (thắt lưng), đồ gốm, gia huy, đồ thủ công mỹ nghệ, và cả trong kiến trúc.
Lịch sử và ý nghĩa
Tên gọi "Ichimatsu Moyou" bắt nguồn từ việc nam diễn viên kabuki thời Edo, Sanogawa Ichimatsu, sử dụng họa tiết này cho trang phục sân khấu của mình. Trước đó, họa tiết này được gọi là "Ishidatami Mon" (họa tiết lát đá).
Những hình vuông nối tiếp không ngừng tượng trưng cho "sự thịnh vượng vĩnh cửu", "con cháu đông đúc", "phát triển sự nghiệp" – là họa tiết mang ý nghĩa may mắn.
Nhờ tính quy luật và cảm giác ổn định, họa tiết này còn mang ý nghĩa "bền vững" và "trật tự".
Gần đây, họa tiết này cũng được sử dụng trong biểu tượng của Thế vận hội Olympic lần thứ 32 (2020/Tokyo).
Nhân vật anime liên quan: Kamado Tanjiro trong "Kimetsu no Yaiba"
Áo khoác haori của Kamado Tanjiro, nhân vật chính trong "Kimetsu no Yaiba", được thiết kế với họa tiết Ichimatsu màu đen và xanh lá. Cùng với sự thành công của bộ phim, hình ảnh "họa tiết Ichimatsu = Tanjiro" đã trở nên vô cùng quen thuộc.
👉Muốn xem "Kimetsu no Yaiba" trên DVD/Blu-ray!
Họa tiết "Asanoha" (lá cây gai) – Cầu chúc cho sự trưởng thành của trẻ em
Đặc điểm
Họa tiết Asanoha là một hoa văn thiết kế dựa trên hình lục giác đều. Các đường thẳng được vẽ tỏa ra từ hình lục giác, tạo thành hình dáng giống lá cây gai, vì vậy được đặt tên là Asanoha.
Lịch sử và ý nghĩa
Lịch sử của họa tiết lá cây gai (Asanoha) rất lâu đời, có thể thấy trong các bức tượng Phật và trang trí kiến trúc từ thời Nara, Heian. Từ thời Kamakura đến Edo, họa tiết này lan rộng đến tầng lớp bình dân, đặc biệt được ưa chuộng như một kiểu họa tiết nhỏ (komon) trong thời Edo.
Cây gai dầu phát triển rất nhanh, mọc thẳng và bền chắc. Vì lý do này, họa tiết lá cây gai được yêu thích như một họa tiết may mắn, đặc biệt thường dùng cho quần áo sơ sinh của trẻ nhỏ.
Nhân vật anime liên quan: Kamado Nezuko trong "Kimetsu no Yaiba" (Demon Slayer)
Bộ kimono của Kamado Nezuko trong "Kimetsu no Yaiba" có họa tiết lá cây gai màu hồng. Trong câu chuyện, hình ảnh Nezuko kiên cường và trưởng thành được khắc họa rõ nét, rất phù hợp với ý nghĩa của họa tiết lá cây gai.
👉Xem "Kimetsu no Yaiba" trên DVD/Blu-ray!
Sức mạnh tái sinh và trừ tà: "Họa tiết vảy cá" (Uroko Moyou)
Đặc điểm
Họa tiết vảy cá là kiểu họa tiết gồm các tam giác đều xếp liên tiếp lên xuống, trái phải. Vì trông giống vảy cá hoặc vảy rắn nên được gọi là họa tiết vảy cá.
Lịch sử và ý nghĩa
Họa tiết vảy cá đã xuất hiện từ thời Heian, được sử dụng trong trang trí đền thờ và trang phục Noh. Vảy cá gợi liên tưởng đến rắn và rồng, mà rắn và rồng thường lột xác nhiều lần nên được xem là biểu tượng của "tái sinh" và "trừ tà". Vì vậy, họa tiết vảy cá mang ý nghĩa xua đuổi tà ma và tránh điều xấu.
Nhân vật anime liên quan: Agatsuma Zenitsu trong "Kimetsu no Yaiba" (Demon Slayer)
Áo haori của Agatsuma Zenitsu trong "Kimetsu no Yaiba" có họa tiết vảy cá. Dù thường ngày Zenitsu nhút nhát và yếu đuối, nhưng khi cần thiết lại trở nên mạnh mẽ bảo vệ đồng đội, vì vậy họa tiết này rất phù hợp với ý nghĩa "bảo vệ" của anh ấy.
👉Xem "Kimetsu no Yaiba" trên DVD/Blu-ray!
Biểu tượng của trường thọ và may mắn: "Họa tiết mai rùa" (Kikkou Moyou)
Đặc điểm
Hoa văn lục giác được xếp liền nhau, vì giống với mai rùa nên được gọi là "Kikkō-monyō" (hoa văn mai rùa). Bản thân hình lục giác mang lại cảm giác ổn định vững chắc, và vì gần giống với các hình dạng trong tự nhiên như tổ ong hay mai rùa nên được đặt tên như vậy.
Lịch sử và ý nghĩa
Hoa văn này du nhập từ Trung Quốc, được sử dụng trong các báu vật của Shōsōin và kiến trúc chùa chiền thời Nara. Đến thời Heian, nó được dùng cho trang phục quý tộc và gia huy. Thời Edo, hoa văn này xuất hiện trên kimono nhỏ, cửa trượt fusuma, đồ gốm sứ... và lan rộng đến tầng lớp bình dân.
Vì rùa là biểu tượng của sự trường thọ, nên hoa văn mai rùa được xem là mang ý nghĩa cầu chúc trường sinh bất lão, thịnh vượng và ổn định.
Nhân vật anime liên quan: Tomioka Giyu trong "Kimetsu no Yaiba" (Demon Slayer)
Chiếc haori của Tomioka Giyu trong "Kimetsu no Yaiba" có thiết kế "katamigawari" kết hợp giữa hoa văn mai rùa màu xanh lá cây và vải trơn màu đỏ gỉ. Sự kết hợp giữa hai màu sắc và hoa văn khác nhau ở hai bên có thể gợi ý về sự phức tạp trong hoàn cảnh của nhân vật. Ngoài ra, việc kết hợp haori của người anh đồng môn đã mất là Sabito và chị gái Tsutako cũng thể hiện nỗi niềm và sự đau khổ dành cho những người đã khuất.
👉Mua figure hoàn chỉnh của Tomioka Giyu
Đam mê và sức sống: "Kaen-monyō" (hoa văn ngọn lửa)
Đặc điểm
Hoa văn ngọn lửa là họa tiết mô phỏng sự lay động liên tục của ngọn lửa. Bằng cách kết hợp các đường cong và góc nhọn, hoa văn này thể hiện ngọn lửa bùng cháy. So với các hoa văn hình học khác, nó mang tính hữu cơ và chuyển động hơn.
Lịch sử và ý nghĩa
Đây là hoa văn được sử dụng rộng rãi trong mỹ thuật Phật giáo thời Nara và Heian. Đặc biệt, nó xuất hiện ở "Kaen kōhai" (vầng hào quang lửa) phía sau tượng Phật.
Lửa được cho là thiêu rụi cái ác, bảo vệ Phật pháp, tượng trưng cho sự thanh tẩy, tái sinh và sức mạnh mãnh liệt.
Nhân vật anime liên quan: Rengoku Kyojuro trong "Kimetsu no Yaiba" (Demon Slayer)
Ở viền áo khoác của Rengoku Kyojuro trong Kimetsu no Yaiba có thiết kế họa tiết ngọn lửa bùng cháy. Hơi thở của lửa và hình tượng nhân vật Rengoku Kyojuro được thể hiện qua đó.
👉Mua figure hành động của Rengoku Kyojuro
"Seigaiha" – Sóng biển xanh, cầu chúc hạnh phúc vĩnh cửu
Đặc điểm
Seigaiha là họa tiết hình học gồm các nửa vòng tròn đồng tâm xếp liền kề nhau như những con sóng. Các vòm cung lặp lại tạo thành họa tiết sóng đều đặn.
Màu sắc điển hình là xanh chàm và trắng, nhưng họa tiết này cũng được sử dụng rộng rãi với vàng lá, maki-e, yuzen, v.v.
Lịch sử và ý nghĩa
Seigaiha có nguồn gốc từ họa tiết sóng xuất hiện ở Trung Quốc và Tây Á. Theo con đường tơ lụa, họa tiết này du nhập vào Nhật Bản, phát triển thành hình dạng hiện tại khi được sử dụng trên trang phục và đồ vật từ thời Heian trở đi.
Lấy cảm hứng từ những con sóng yên bình kéo dài vô tận, seigaiha là biểu tượng của hạnh phúc vĩnh cửu, con cháu thịnh vượng và an toàn trên biển.
Biểu tượng của sự viên mãn và hài hòa: "Shippō Moyō"
Đặc điểm
Shippō Moyō là họa tiết lưới tạo thành từ các vòng tròn cùng kích thước xếp chồng lên nhau, mỗi vòng tròn lệch đi 1/4 theo chiều dọc và ngang. Có nhiều biến thể như Hana Shippō (shippō hoa), Wachi Shippō (shippō xen kẽ), Shippō với Hanabishi, v.v.
Lịch sử và ý nghĩa
Shippō Moyō được sử dụng rộng rãi từ thời Muromachi đến Edo trên kimono, đồ sơn mài, v.v. như một họa tiết lấp đầy khoảng trống.
Trong Phật giáo, "shippō" là bảy loại báu vật được nhắc đến trong kinh điển: vàng, bạc, lưu ly, pha lê, xà cừ, san hô, mã não. Những báu vật này tượng trưng cho sự trang nghiêm của thế giới lý tưởng – Cực Lạc, cũng như sự giàu có, thịnh vượng. Vì vậy, họa tiết shippō cũng được xem là họa tiết may mắn và lan rộng trong dân gian.
"Karakusa Moyō" – Cầu chúc sức sống và con cháu thịnh vượng
Đặc điểm
Karakusa Moyō là họa tiết dây leo uốn lượn theo hình chữ S hoặc C, đan xen với lá và hoa.
Ví dụ điển hình là furoshiki (khăn gói truyền thống) với nền xanh lá và họa tiết karakusa trắng. Karakusa rất phù hợp để phủ kín toàn bộ bề mặt nhờ các họa tiết nối liền và lan rộng.
Lịch sử và ý nghĩa
Họa tiết thực vật này ra đời ở Hy Lạp cổ đại, du nhập vào Nhật Bản qua Trung Quốc. Từ thời Nara đến Heian, karakusa được dùng trong kiến trúc và đồ nội thất, đến thời Edo trở thành họa tiết kinh điển của furoshiki.
Vì dây leo vươn dài khắp bốn phương, karakusa là họa tiết may mắn tượng trưng cho trường thọ, thịnh vượng, gia đình phát đạt và bình an trên đường đi.
Karakusa cũng nổi tiếng trong anime, manga Nhật Bản là họa tiết trên furoshiki mà các tên trộm thường mang theo. Điều này xuất phát từ thời Showa, khi hầu như nhà nào cũng có furoshiki họa tiết karakusa, nên trộm dùng để mang đồ mà không bị nghi ngờ.
"Yagasuri" – Họa tiết may mắn cho đám cưới, tốt nghiệp, khởi đầu mới
Đặc điểm
Yagasuri là họa tiết lặp lại theo chiều dọc hình mũi tên. Các phối màu truyền thống như màu đỏ thẫm và màu kem, xanh chàm và trắng thường được sử dụng, và phong cách nữ sinh kết hợp với hakama từ thời Minh Trị đến đầu thời Showa (cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20) là đại diện tiêu biểu.
Lịch sử và ý nghĩa
Họa tiết này thịnh hành từ cuối thời Edo đến thời Minh Trị, và vào thời Taisho đã trở thành họa tiết tiêu biểu cho hakama của nữ sinh và trang phục lễ tốt nghiệp. Vì mũi tên khi bắn ra sẽ không quay lại, nên họa tiết này mang ý nghĩa như “ý chí kiên cường”, “một lòng một dạ”, “duyên không trở lại (điềm lành khi xuất giá)”, “đạt được mục tiêu”.
Quốc hoa của Nhật Bản: Họa tiết hoa anh đào
Đặc điểm
Đây là tên gọi chung cho các thiết kế lấy cảm hứng từ hoa anh đào như hoa năm cánh, cánh hoa rơi, hay anh đào rủ. Là họa tiết mang đậm tính mùa vụ, các màu nền như hồng nhạt, hồng phấn, trắng sữa thường được sử dụng, và còn nổi bật hơn nhờ các chi tiết dát vàng bạc hoặc thêu.
Lịch sử và ý nghĩa
Hoa anh đào là quốc hoa của Nhật Bản. Từ thời Nara đến Heian, văn hóa ngắm hoa anh đào trở nên phổ biến, lan rộng vào văn học cung đình và thiết kế trang phục. Đến thời Edo, họa tiết này cũng được sử dụng rộng rãi trong komon, maki-e, netsuke. Hoa anh đào tượng trưng cho “vẻ đẹp”, “vinh hoa”, “sự mong manh”, “khởi đầu mới”, “trừ tà (thanh tẩy mùa xuân)”, vì vậy trở thành họa tiết kinh điển cho trang phục lễ, mùa tốt nghiệp và nhập học.
Biểu tượng cho hạnh phúc vợ chồng và may mắn chiến thắng: Họa tiết Houndstooth (Chidori Goushi)
Đặc điểm
Đây là họa tiết kẻ ô với hai màu như đen và trắng, các hình vuông bị khuyết xen kẽ chéo nhau. Hình dáng liên tiếp này trông giống như đàn chim nước nhỏ gọi là “chidori”, nên có tên như vậy.
Họa tiết này thường được sử dụng cho vải len dệt chéo của suit, áo khoác, áo choàng.
Lịch sử và ý nghĩa
Họa tiết tweed ra đời ở Scotland, sau thời Minh Trị du nhập vào Nhật Bản cùng với sự Tây hóa trang phục. Đến thời Showa, nó trở thành họa tiết kinh điển cho đồng phục học sinh và trang phục nữ.
Trong tiếng Nhật, “chidori” còn có thể đọc là “chitori” (chiến thắng nhiều), nên đôi khi được sử dụng với ý nghĩa cầu may mắn.
Họa tiết Kagome mang ý nghĩa trừ tà và tránh xui xẻo
Đặc điểm
Bắt nguồn từ mắt lưới của giỏ tre, họa tiết này tạo thành các lưới hình lục giác hoặc ngôi sao sáu cánh (Kagome-boshi) bằng cách giao nhau của các tam giác đều.
Với các đường thẳng sắc nét, họa tiết này có ấn tượng mạnh mẽ, và cũng giống như họa tiết lá cây gai, lấy “lưới tam giác đều” làm nền tảng.
Lịch sử và ý nghĩa
Họa tiết này ra đời từ mắt lưới của giỏ từ xa xưa, được sử dụng trong các ô cửa, gia huy, bùa hộ mệnh ở đền chùa và nhà cửa.
Ngôi sao sáu cánh xuất hiện ở trung tâm được xem như “con mắt”, là biểu tượng trừ tà, bảo vệ, tránh tà khí, thường được vẽ ở cửa ra vào hoặc đồ thờ cúng.
Họa tiết truyền thống Nhật Bản – Thông điệp văn hóa gửi gắm ước nguyện và tình cảm
Họa tiết truyền thống Nhật Bản (Wagara) không chỉ đơn thuần là những thiết kế đẹp mắt. Chúng là thông điệp của văn hóa Nhật, chứa đựng những ước nguyện và trí tuệ sâu sắc như “mong sống lâu”, “muốn hạnh phúc”, “muốn tránh điều xui xẻo” được truyền lại từ xa xưa.
Những họa tiết như Ichimatsu và Asanoha, được chú ý trở lại nhờ Kimetsu no Yaiba, cũng sẽ giúp bạn cảm nhận tác phẩm sâu sắc hơn khi hiểu được ý nghĩa của chúng.
Nếu bạn đang sống ở Nhật Bản hoặc dự định du lịch đến đây, hãy chú ý đến những vật dụng xung quanh mình. Từ kimono, furoshiki, đồ gốm cho đến từng chi tiết trong kiến trúc, bạn sẽ nhận ra vô số họa tiết truyền thống.
Nếu bạn biết ý nghĩa của họa tiết mà mình yêu thích, món quà đó sẽ không chỉ đơn thuần là một món quà lưu niệm, mà còn trở thành một bùa may mắn gửi gắm những lời chúc như “thịnh vượng vĩnh cửu” hay “phát triển khỏe mạnh”.
Vậy món đồ Nhật Bản mà bạn sẽ chọn tiếp theo sẽ mang theo những điều ước gì?
Tài liệu tham khảo:
Comments