Ảnh: Đền Sumiyoshi Taisha
Bạn có biết ở các đền thờ Thần đạo tại Nhật Bản có một nghi thức trừ tà được tiến hành hai lần mỗi năm vào các mốc nửa năm không?
Đây là một nghi thức rất quan trọng nhằm xua trừ và thanh tẩy những tội lỗi, điều ô uế mà ta vô tình mang vào người trong sinh hoạt hằng ngày, giúp thanh lọc thân tâm và tái tạo năng lượng.
Đặc biệt, vào khoảng ngày 30 tháng 6 có lễ Hạ Việt tẩy trần, nổi bật với nghi thức chuồn qua vòng cỏ làm bằng chi gai.
Bài viết này sẽ giải thích chi tiết về ý nghĩa, nguồn gốc, cách thức tiến hành cũng như những tập tục liên quan của cả Hạ Việt tẩy trần và Niên Việt tẩy trần diễn ra vào đêm giao thừa.
Nghi thức đặc biệt được tổ chức vào tháng 6 và tháng 12 là gì?
Tại các đền Thần đạo Nhật Bản, cứ mỗi nửa năm lại tổ chức một nghi lễ để xua trừ tội lỗi và điều ô uế, đón chào nửa năm tiếp theo với tâm thế mới.
Có người sẽ nghĩ “tôi chẳng phạm tội gì, cũng không bị ô uế!”, nhưng nếu xét rộng ra, ta vẫn vô tình giết con côn trùng hay bắt gặp xác của nó trong đời sống thường nhật.
Theo tín ngưỡng, dù cố gắng giữ gìn thanh tịnh, trong sinh hoạt bình thường vẫn sẽ dính phải những điều ô uế như vậy. Chính vì vậy, nghi lễ này nhằm gột rửa điều ô uế và thanh tẩy thân tâm, cầu cho tai ương không đến.
Tháng 6 gọi là Hạ Việt tẩy trần, tháng 12 gọi là Niên Việt tẩy trần. Trong lễ Hạ Việt có nghi thức chuồn qua vòng cỏ, còn trong lễ Niên Việt là nghi thức tẩy trần bằng hình nộm giấy.
Hạ Việt tẩy trần vào tháng 6 là gì?
Lễ này thường diễn ra vào ngày 30 tháng 6, nhằm xua trừ tội lỗi và điều ô uế trong nửa năm, cầu cho khỏe mạnh vô bệnh, đồng thời tổ chức nghi thức chuồn qua vòng cỏ.
Người ta sẽ chuồn qua chiếc vòng lớn làm từ chi gai đặt trước sân đền hoặc dưới cổng torii để rũ bỏ điều xui xẻo.
Theo lịch cũ, tháng 6 là lúc thời tiết nắng nóng gay gắt và độ ẩm cao, thức ăn dễ thiu, và dịch bệnh dễ lây lan. Lễ này vì thế được hình thành để xóa tan lo âu của người dân và giúp họ vượt qua mùa hè khắc nghiệt.
Cách thức trải nghiệm chuồn qua vòng cỏ
Vòng cỏ là một chiếc vòng lớn làm bằng chi gai hoặc rơm và các loại cỏ khác. Kích thước tùy đền mà khác nhau, có nơi lớn tới đường kính khoảng 5 mét, đủ để người lớn dễ dàng bước qua.
Hành động chuồn qua vòng cỏ được tin là sẽ xua trừ tà khí, thanh tẩy thân tâm và tránh khỏi dịch bệnh hay tai ương.
Quy tắc là phải chuồn theo hình số 8 ba lần với các bước:
Quay sang trái vẽ hình số 8
- Quay sang phải
- Quay trái lần nữa
- Cuối cùng chuồn thẳng phía trước để kết thúc
Tẩy trần bằng hình nộm giấy là gì?
Nghi thức này dùng tờ giấy cắt hình dáng người để chuyển tội lỗi, điều ô uế của mình sang đó và thanh tẩy bản thân. Người ta viết tên mình lên hình nộm, xoa lên cơ thể để dơ bẩn dính lên đó, rồi mang hình nộm đốt trong lửa thanh hoặc thả trôi trên nước.
Ở Nhật có quan niệm “ô uế thì thả trôi theo nước”, nên thả hình nộm trên sông được tin là sẽ thanh tẩy thân tâm.
Tục ăn bánh Minazuki
Vào dịp Hạ Việt, có phong tục ăn loại bánh ngọt Minazuki để cầu cho khỏe mạnh vô bệnh. Minazuki là bánh wagashi – lớp dưới làm từ uirō màu trắng, trên rải đậu đỏ ngọt và cắt thành hình tam giác.
Ngày xưa trong hoàng cung có tục ngậm đá lạnh cho mát vào dịp này, nhưng với dân thường thì đá là hàng xa xỉ. Vì vậy, người ta làm uirō trắng mô phỏng đá rồi rải đậu đỏ trừ tà lên thành bánh Minazuki.
Niên Việt tẩy trần vào tháng 12 là gì?
Trong khi lễ Hạ Việt tẩy trần tháng 6 nhằm “xua trừ tội lỗi và điều ô uế của nửa năm”, lễ Niên Việt tẩy trần nhằm “xua trừ tội lỗi và điều ô uế của cả một năm, để đón năm mới trong sạch”. Cụ thể, người ta sẽ đọc khẩu quyết Đại tẩy trần và hành lễ để trừ tà.
Tiến hành tẩy trần bằng hình nộm giấy
Trong lễ Niên Việt tẩy trần, giống như lễ Hạ Việt, cũng có nghi thức tẩy trần bằng hình nộm giấy.
Người ta chuyển điều ô uế lên hình nộm (giấy cắt hình dáng người), rồi thiêu trong lửa thanh hoặc thả trôi trên nước để thanh tẩy thân tâm.
Mối quan hệ với lễ Chuông Giao thừa
Tới đây chúng ta đã tìm hiểu “Đại tẩy trần” tại đền thờ theo Thần đạo. Nhưng tại chùa chiền—nơi cũng rất gần gũi với người Nhật—vào đêm giao thừa (31 tháng 12) còn có nghi thức gõ chuông 108 lần.
Việc gõ 108 tiếng chuông được cho là trừ bỏ 108 phiền não của một năm, để đón năm mới trong sạch.
Với nhiều người Nhật, đền thờ (Thần đạo) và chùa chiền (Phật giáo) đều thân quen như nhau, ít khi phân biệt.
Vì vậy, trong tâm thức người Nhật, lễ Niên Việt tẩy trần và Chuông Giao thừa cùng tồn tại song song như hai nghi thức trừ tà—một điều có thể khiến người nước ngoài cảm thấy hơi lạ.
Những đền thờ có thể trải nghiệm nghi lễ Đại tẩy trần
Tiếp theo, chúng tôi sẽ giới thiệu mỗi vùng Tokyo, Kyoto và Osaka hai đền thờ nơi bạn có thể tham gia nghi lễ Đại tẩy trần.
Đền Kameido Sengen (Tokyo)
Lễ Hạ Việt tẩy trần với chủ đề “Chuồn qua vòng cỏ lớn nhất khu vực Kanto” thường diễn ra vào thứ Bảy gần ngày 30/6 (năm 2025 là 21/6) lúc 17:00.
Vòng cỏ được đặt đến lễ Tanabata (7/7), ai cũng có thể chuồn qua tự do.
Cuối năm, vòng cỏ được đặt từ sau ngày 20/12, nghi lễ Đại tẩy trần diễn ra 31/12 lúc 17:00, và có thể chuồn qua đến khoảng ngày 10/1.
Đền Kameido Sengen (Tokyo)
Địa chỉ: 9-15-7 Kameido, Quận Koto, Tokyo
- Giờ mở cửa văn phòng: 9:00～16:00 ※ Tự do viếng đền
- https://www.sengen.or.jp/
Đền Tokyo Daijingu (Tokyo)
Tại Tokyo Daijingu, quận Chiyoda, Tokyo, vòng cỏ chinowa được dựng lên từ cuối tháng 6 đến ngày 30 tháng 6.
Trong thời gian này, du khách có thể tự do đi qua vòng cỏ để cầu nguyện. Tuy nhiên, từ 13:00 đến khoảng 17:00 ngày 30 tháng 6 sẽ diễn ra lễ “Nagoshi no Oharae” nên không thể đi qua vòng cỏ vào thời gian đó. Ngoài ra, hôm đó rất đông người nên khuyến khích đến vào ngày khác để tránh đông đúc.
Đền Tokyo Daijingu (Tokyo)
- Địa chỉ: 2-4-1 Fujimi, quận Chiyoda, Tokyo
- Giờ mở cửa văn phòng: 6:00～21:00 ※ Tự do viếng đền
- https://www.tokyodaijingu.or.jp/
Đền Heian (Kyoto)
Đền Heian ở Quận Sakyo, Kyoto được xây dựng nhân dịp kỷ niệm 1100 năm dời đô về Heian. Ngôi đền nổi bật với sắc đỏ tươi và cổng torii cao khoảng 24m. Vòng cỏ chinowa được dựng tại cổng chính “Otenmon”, là tài sản văn hóa quan trọng của quốc gia. Từ khoảng ngày 24 đến 30 tháng 6, du khách có thể tự do đi qua vòng cỏ. Lễ “Nagoshi no Oharae-shiki” sẽ được tổ chức từ 16:00 ngày 30 tháng 6.
Đền Heian (Kyoto)
- Địa chỉ: 97 Nishitenno-cho, Okazaki, Quận Sakyo, Kyoto
- Giờ viếng đền: 6:00～18:00 ※ Có thể thay đổi theo mùa
- https://www.heianjingu.or.jp
Đền Kamigamo (Kyoto)
Tại đền Kamigamo (Kamo Wakeikazuchi Jinja) ở Quận Kita, Kyoto, từ khoảng ngày 10 đến 30 tháng 6, du khách có thể đi qua vòng cỏ chinowa. Vào ngày 30 tháng 6, lễ Nagoshi sẽ diễn ra từ 10:00, và lễ Nagoshi no Oharae-shiki từ 20:00. Sau các nghi lễ của thầy cúng, du khách cũng có thể tự do đi qua vòng cỏ.
Vào cuối năm, lễ Oharae sẽ được tổ chức từ 16:00 ngày 31 tháng 12. Trong lễ này, người tham gia sẽ thả hình người giấy (hitogata) xuống dòng suối chảy qua khuôn viên đền để thanh tẩy, và bài chú Nakatomi no Harae Kotoba sẽ được đọc trong nghi thức.
Đền Kamigamo (Kamo Wakeikazuchi Jinja)
- Địa chỉ: 339 Motoyama, Kamigamo, Quận Kita, Kyoto
- Giờ mở cửa văn phòng: 9:00～18:00 ※ Tự do viếng đền
- https://www.kamigamojinja.jp/
Đền Osaka Tenmangu (Osaka)
Tại quận Kita, Osaka, vòng cỏ chinowa sẽ được dựng lên như một phần của lễ hội Tenjin – một trong ba lễ hội lớn nhất Nhật Bản (24 & 25/7). Ngoài ra, trong lễ hội Tanabata của đền Tenmangu vào ngày 7/7, một vòng cỏ lớn sẽ được dựng trước chính điện để du khách tự do đi qua.
Vào cuối năm, lễ Oharae cũng được tổ chức vào ngày 31/12, người tham dự sẽ dùng hình nhân giấy (hitogata) để xua đuổi điều xấu và có thể đi qua vòng cỏ.
Đền Osaka Tenmangu
- Địa chỉ: 2-1-8 Tenjinbashi, Quận Kita, Osaka
- Giờ mở cửa văn phòng: 9:00～17:00 ※ Tự do viếng đền
- https://osakatemmangu.or.jp/
Đền Sumiyoshi Taisha (Osaka)
Tại quận Sumiyoshi, Osaka, lễ Nagoshi Harae Shinji – được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của Osaka – sẽ được tổ chức vào ngày 31/7. Sau khi các nghi thức kết thúc, bao gồm lễ rước các thiếu nữ và trẻ em mặc kimono truyền thống đi qua vòng cỏ, du khách cũng có thể tham gia nghi thức đi qua vòng cỏ. Trong lúc đi, hãy niệm bài thơ cổ:
「住吉の夏越の祓する人は 千年のよはひ延ぶといふなり」
(Tạm dịch: "Người tham gia lễ thanh tẩy mùa hè tại Sumiyoshi sẽ được sống lâu ngàn năm")
Lễ Oharae cuối năm được tổ chức lúc 16:00 ngày 31/12, người tham gia sẽ dùng kirinusa – hỗn hợp giấy và sợi gai – để tự thanh tẩy cơ thể.
住吉大社
- Địa chỉ: 2-9-89 Sumiyoshi, Quận Sumiyoshi, Osaka
- Giờ mở cửa văn phòng: 9:00～17:00 Giờ viếng đền: 6:00～17:00 (Từ tháng 4～9), 6:30～17:00 (Từ tháng 10～3)
- https://www.sumiyoshitaisha.net/
Thanh tẩy với nghi lễ truyền thống "Oharae" của Nhật Bản
Bài viết lần này đã giới thiệu về nghi lễ thanh tẩy tổ chức hai lần mỗi năm tại các đền thần đạo ở Nhật – “Oharae”, tập trung vào “Nagoshi no Harae” vào tháng 6 và “Toshikoshi no Harae” vào tháng 12. Ngoài các đền đã nêu, nghi lễ này còn được tổ chức ở nhiều nơi khác trên toàn quốc. Hãy thử tham gia nghi lễ thanh tẩy để làm sạch tâm hồn và thể chất vào dịp giao mùa.
Tài liệu tham khảo:
『日本大百科全書 15 2版』初版, 小学館, 1994年, 全927ページ
三浦康子 著, かとーゆーこ 絵『子どもに伝えたい春夏秋冬 和の行事を楽しむ絵本』初版, 永岡書店, 2014年, 全144ページ
福田アジオ・菊池健策・山崎祐子・常光徹・福原敏男 著『知っておきたい日本の年中行事事典』初版, 吉川弘文館, 2012年, 全207ページ
平藤喜久子 著『神社ってどんなところ？』初版, ちくまプリマ―新書, 2015年, 全202ページ
Comments