ไปเพลิดเพลินกับโลกแห่งอุปรากร "โน" นาฏกรรมโบราณของญี่ปุ่นที่สวมหน้ากากอย่าง "ฮันเนีย" เพื่อแสดงเรื่องราวต่าง ๆ

อุปรากรโน (能 / Noh) เป็นการแสดงเรื่องราวโดยสวมหน้าการอย่างเช่นฮันเนีย ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของยูเนสโก และเป็นศิลปะการแสดงแบบญี่ปุ่นดั้งเดิมควบคู่ไปกับละครคาบุกิและเคียวเก็น (อุปรากรโนแบบขบขัน) เรื่องราวในละครโนนั้นจะทำด้วยการใช้เสียงลูกคอที่ยากและการร่ายรำ พร้อมด้วยเครื่องดนตรีสดเช่นขลุ่ย กลองมือสึสึมิ กลองมือใหญ่โอสึสึมิ และกลองไทโกะ ที่นี่เราจะแนะนำประวัติของอุปรากรโนพร้อมวิธีการเพลิดเพลินค่ะ

โนที่เป็นนาฏกรรมโบราณของญี่ปุ่น คืออะไร? แตกต่างจากคาบุกิและเคียวเก็นอย่างไร?

โน เป็นอุรากรที่จะเล่นบทละครโดยสวมหน้ากากที่เรียกว่า โนเม็น (能面 / Noh-men) หรือ โอโมเตะ (面 / Omote) ประกอบกับเสียงดนตรีที่เล่นประกอบค่ะ นักแสดงที่สวมหน้ากากนั้นจะมีเฉพาะผู้ที่เล่นบทนำหรือบทกึ่งนำซึ่งเรียกว่า ชิเตะคาตะ (シテ方 / Shite-kata) ส่วนผู้ที่เล่นสมทบที่เป็นผู้ชายจริง ๆ ตามเนื้อเรื่องซึ่งเรียกว่า วาคิคาตะ (ワキ方 / Waki-kata) และนักแสดงเคียวเก็นที่เรียกว่า เคียวเก็นคาตะ (狂言方 / Kyogen-kata) จะไม่สวมหน้ากากค่ะ อนึ่ง เคียวเก็น (狂言 / Kyogen) ซึ่งเป็นการแสดงตลกขบขันโดยใช้ตัวละครจากละครโนนั้น ถือได้ว่าเป็นทั้งส่วนหนึ่งของอุปรากรโน และเป็นทั้งนาฏกรรมอีกแขนงหนึ่งที่แยกจากกันออกมาค่ะ ส่วนที่ต่างกันก็คือ อุปรากรโนนั้นมีโศกนาฏกรรมมากมายจากตำนานเทพปกรณัมและนิทานพื้นบ้าน ส่วนเคียวเก็นนั้นมีเรื่องราวขำขันมากมาย โดยแสดงเกี่ยวกับชีวิตประจำวันของผู้คนและสถานการณ์ที่ตลกขบขันผ่านรอยยิ้มและเสียงหัวเราะค่ะ

ส่วนละครคาบุกิเป็นนาฏกรรมที่ถ่ายทอดเรื่องราวพร้อมกับดนตรีและการร่ายรำที่พัฒนาขึ้นในสมัยเอโดะในฐานะความบันเทิงยอดนิยมสำหรับคนทั่วไป ประมาณ 250 ปีหลังจากที่โนและเคียวเก็นได้พัฒนาขึ้นแล้วค่ะ คาบุกินั้นมีการแสดงที่น่าตื่นเต้นโฉบเฉี่ยวเมื่อเทียบกับโนซึ่งคงไว้ในเรื่องความขรึมและลึกลับค่ะ

เพลิดเพลินไปกับเสน่ห์ ประวัติศาสตร์ และ "ยูเก็น" ของอุปรากรโนอันเป็นนาฏกรรมโบราณของญี่ปุ่น

หากจะให้เล่าถึงเสน่ห์ของอุปรากรโนด้วยคำพูดหนึ่งคำ ก็คงเป็นคำว่า "ยูเก็น" (幽玄 / Yugen  "ลึกซึ้ง") ค่ะ ละครโนบางเรื่องมีการเดินเรื่องราวที่น่าทึ่ง แต่บางเรื่องก็ไม่มีความเคลื่อนไหวคืบหน้าใด ๆ เลย สิ่งที่สัมผัสได้ก็คือ โลกที่มีความสงบอันหนักแน่นและความลึกซึ้งอย่างต่อเนื่องค่ะ ผู้ที่ทำให้การแสดงโนนี้ประสบความสำเร็จก็คือพ่อลูก คันอามิ (観阿弥 / Kan'ami) และ เซอามิ (世阿弥 / Zeami) ค่ะ คันอามิ ซึ่งเป็นผู้มีชื่อเสียงในการแสดงที่เรียกว่า "ซารุกาคุ" (猿楽 / Sarugaku เพลงลิง เป็นละครที่มีการเล่นกายกรรมประกอบ) ได้มองหาวิธีปรับปรุงรูปแบบศิลปะการแสดงโดยการเพิ่มองค์ประกอบของศิลปะการแสดงอื่น ๆ เข้า และต่อมาเขากับลูกชาย เซอามิ ได้ประดิษฐ์และพัฒนาอุปรากร โน จนกลายเป็นศิลปะการแสดงที่สง่างามยิ่งขึ้นค่ะ

อุปรากรโนที่คันอามิและเซอามิได้เผยแพร่ไว้นั้นยังคงแสดงอยู่ในรูปแบบที่เกือบจะเหมือนกับรูปแบบดั้งเดิมที่ทั้งสองได้ประดิษฐ์ขึ้นแม้ว่าเวลาจะผ่านไปกว่า 600 ปีแล้ว อย่างไรก็ตาม ในประวัติศาสตร์ก็มีบางช่วงเวลาที่พูดได้ไม่เต็มปากว่าไปได้สวยค่ะ อุปรากรโนที่ดูเหมือนจะได้รับการปกป้องจากอำนาจแห่งกาลเวลานั้นก็เคยเผชิญกับวิกฤตการที่เสี่ยงต่อการเหลือรอดสืบทอดมาเนื่องจากการสิ้นสุดของรัฐบาลสำเร็จราชการและภัยสงคราม อย่างไรก็ตาม โนก็ยังเป็นศิลปะการแสดงแบบดั้งเดิมที่มีประวัติการเอาชนะวิกฤติในแต่ละครั้ง และตอนนี้ได้พัฒนาเป็นวัฒนธรรมดั้งเดิมขึ้นชื่อระดับโลกของญี่ปุ่นไปแล้วค่ะ

วิธีการเพลิดเพลินกับโน นาฏกรรมโบราณของญี่ปุ่น! ภาษาที่ใช้ในการแสดงโนเป็นแบบไหนกัน?

ในอุปรากรโนในปัจจุบันมีบทละครประมาณ 260 เรื่องค่ะ ส่วนใหญ่มาจากตำนานเทพปกรณัมและนิทานพื้นบ้านของญี่ปุ่น นับตั้งแต่มีการก่อตั้งโนขึ้นมา ภูมิปัญญานี้ได้รับการสืบทอดดูแลรักษามานานกว่า 600 ปี ดังนั้นจึงใช้คำและภาษาที่เก่าแก่ซึ่งแตกต่างจากภาษาญี่ปุ่นในปัจจุบันค่ะ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับโรงละครโนและละครเรื่องที่เล่น มีบางที่ที่มีคู่มือบรรยายด้วยเสียงในหลายภาษาให้บริการค่ะ นอกจากนี้ยังขอแนะนำให้คุณอ่านคู่มืออธิบายล่วงหน้าหากมีให้บริการค่ะ แต่อุปรากรโนนั้นเป็นนาฏศิลป์ที่ก้าวข้ามกำแพงภาษา โลกอันลี้ลับของโนจะสร้างความประทับใจให้คุณแม้ว่าคุณจะไม่เข้าใจภาษาเลยก็ตามค่ะ