Tại Nhật Bản, có thể khai thác được nhiều loại đá quý thiên nhiên khác nhau như thạch anh, ngọc cẩm thạch, mã não, san hô,… Nghề thủ công truyền thống biến những viên đá quý đã được mài giũa thành hình rồng, chim ưng sống động hay đồ trà đạo đã cuốn hút nhiều người từ xưa đến nay.
Trong các tác phẩm điêu khắc đá quý thiên nhiên của Nhật Bản, có những sản phẩm được Bộ trưởng Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp chỉ định là sản phẩm thủ công truyền thống, cũng như các sản phẩm được chính quyền các tỉnh chỉ định là sản phẩm thủ công truyền thống. Hãy cùng khám phá thế giới đá quý thiên nhiên Nhật Bản, nơi ánh sáng lung linh được làm nên từ bàn tay của những người thợ lành nghề.
💎 Bạn có thể mua "đá tự nhiên" bao nhiêu? Xem vòng tay và nhẫn (Yahoo! Mua sắm)
※ Nếu bạn mua hoặc đặt trước các sản phẩm được giới thiệu trong bài viết, một phần doanh thu có thể được hoàn lại cho FUN! JAPAN.
Đá quý thiên nhiên – Vật liệu không thể thiếu trong thủ công truyền thống như ngọc hình móc câu và đồ trang sức
Tại Nhật Bản, từ xa xưa đã có truyền thống chế tác các vật trang trí như ngọc hình móc câu, ống ngọc, trâm cài tóc, cũng như các đồ trang trí Phật giáo, tượng Phật, đồ trang trí kiếm. Trong số đó, rất nhiều món được làm từ đá quý thiên nhiên. Hiện nay, các kỹ thuật điêu khắc và mài đá truyền thống vẫn được kế thừa, tạo nên những tác phẩm tinh tế tận dụng màu sắc và hoa văn tự nhiên của đá.
Đá quý thiên nhiên được khai thác và yêu thích tại Nhật Bản
Với nhiều núi lửa và thiên nhiên phong phú, Nhật Bản đã phát hiện ra nhiều loại đá quý. Trong số đó, những loại được yêu thích từ thời cổ đại bao gồm ngọc cẩm thạch, hổ phách, thạch anh và mã não.
Ngọc cẩm thạch
Ngọc cẩm thạch là loại đá quý duy nhất tại Nhật Bản được chọn làm “quốc thạch”. Vùng sản xuất lớn nhất trong nước là khu vực Itoigawa, tỉnh Niigata.
Màu xanh lá là phổ biến nhất, nhưng thực tế còn có nhiều màu như trắng, tím, xanh lam, đen,... Lý do là vì ngọc cẩm thạch không phải là khoáng chất đơn lẻ mà được tạo thành từ nhiều khoáng chất tập hợp quanh pyroxen jadeit, màu sắc thay đổi tùy theo lượng sắt, titan,... có trong đó.
Pyroxen jadeit thuần khiết có màu gần trắng. Khi chứa sắt hoặc crôm thì chuyển sang màu xanh đậm, còn chứa titan và sắt thì chuyển sang màu tím nhạt.
Từ thời Jomon, ngọc cẩm thạch đã được sử dụng làm vật trang sức, và văn hóa ngọc ở Itoigawa được xem là một trong những nền văn hóa ngọc cổ nhất thế giới. Ngoài ra, thị trấn Asahi, tỉnh Toyama cũng nổi tiếng với trải nghiệm nhặt ngọc bên bờ biển.
💎 Tìm nhẫn hoặc vòng tay "ngọc" (Yahoo! Mua sắm)
Hổ phách
Hổ phách là loại đá quý có nguồn gốc thực vật, được hình thành từ nhựa cây cổ đại tiết ra rồi hóa thạch trong lòng đất qua hàng chục triệu năm.
Vì thế, đôi khi có thể tìm thấy “hổ phách có côn trùng” chứa côn trùng hay thực vật bên trong, và được đánh giá cao cả về mặt khoa học. Khi nhắc đến hổ phách, nhiều người nghĩ đến màu vàng nâu giống whisky, nhưng thực ra nó có nhiều màu sắc như đỏ, trắng, xanh lam, xanh lá,…
Tại Nhật Bản, hổ phách đã được dùng làm đồ trang sức, hương liệu, sơn và dược liệu từ thời Jomon. Khu vực sản xuất chính là thành phố Kuji, tỉnh Iwate, nơi khai thác hổ phách có niên đại khoảng 90 triệu năm.
💎 Tìm một chiếc vòng cổ hoặc trâm cài "hổ phách" (Yahoo! Mua sắm)
Thạch anh
Thạch anh là khoáng vật hình lục giác trong suốt lớn phát triển từ silic dioxide kết tinh, được gọi là “thạch anh” trong khoáng học.
Thạch anh có nhiều màu sắc, và mỗi màu lại có tên riêng. Ví dụ, màu tím là amethyst, màu vàng là citrine, màu hồng là rose quartz. Các màu khác nhau cũng được sử dụng rộng rãi trong đồ trang sức và thủ công.
Thạch anh được tìm thấy trên khắp thế giới, và tại Nhật Bản, tỉnh Yamanashi nổi tiếng từ lâu với thạch anh chất lượng cao. Ngoài ra, một số vùng ở Nhật Bản xem thạch anh là vật linh thiêng và thờ phụng như một loại đá thần bí.
💎 Tìm các vật phẩm may mắn và vòng tay "pha lê" (Yahoo! Mua sắm)
Mã não
Mã não là một loại chalcedony – khoáng chất được tạo thành từ các hạt thạch anh siêu nhỏ kết tụ. Trong số đó, loại có màu đậm và không trong suốt được gọi là jasper, còn loại có lớp vân được lắng đọng theo tầng là mã não.
Tùy theo vi lượng và tạp chất có trong đá, màu sắc sẽ khác nhau như trắng, xanh, đỏ, vàng,... và được dùng rộng rãi từ cổ đại đến nay trong đồ trang sức, vật trang trí, con dấu,... Khu vực sản xuất chính ở Nhật là Hokkaido, Toyama, Ishikawa, Ibaraki, Shimane,...
Tại suối nước nóng Tamatsukuri, tỉnh Shimane, có đảo nhỏ trang trí bằng đá mã não xanh – nguyên liệu làm ngọc hình móc câu, trở thành địa điểm tham quan nổi tiếng.
💎 Tìm nhẫn mã não và vòng tay (Yahoo! Mua sắm)
San hô đá quý
San hô đá quý là đá quý của biển, sinh trưởng ở vùng biển sâu lạnh, nơi ánh sáng không thể chạm tới ở độ sâu từ 100m đến 600m. Khác với các loài san hô tạo rạn (san hô xây rạn) phát triển nhanh ở vùng biển nông ấm, san hô đá quý chỉ lớn thêm vài mm mỗi năm, phải mất nhiều thời gian để trưởng thành.
Ở Nhật Bản, các loại san hô đá quý chủ yếu được khai thác bao gồm san hô đỏ, san hô hồng đào, và san hô trắng – đều xuất hiện từ đầu thế kỷ 19. Khi được mài nhẵn, chúng tỏa ra ánh sáng lấp lánh màu đỏ, hồng, trắng vô cùng đẹp mắt và rất được ưa chuộng làm trang sức.
San hô đá quý lâu đời nhất còn tồn tại tại Nhật Bản là san hô Địa Trung Hải được gắn trên vương miện của Thiên hoàng Shomu và Hoàng hậu Komyo trong nghi lễ khai nhãn tượng Đại Phật tại chùa Todaiji vào năm 752. Hiện nay, vẫn còn được lưu giữ tại Shosoin ở Nara.
💎 Tìm bông tai và vòng tay "Gem Coral" (Yahoo! Mua sắm)
Tác phẩm chế tác đá quý được chỉ định là sản phẩm thủ công truyền thống
Tính đến năm 2025, có hai loại chế tác đá quý được Bộ trưởng Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp chỉ định là sản phẩm thủ công truyền thống: “Chế tác đá quý thạch anh Koshu” và “Chế tác mã não Wakasa”. Sau đây là giới thiệu về đặc điểm, lịch sử và sự cuốn hút của từng loại.
Chế tác đá quý thạch anh Koshu (Tỉnh Yamanashi )
Chế tác đá quý thạch anh Koshu là sản phẩm thủ công truyền thống tiêu biểu của tỉnh Yamanashi, có nguồn gốc từ khoảng 1100 năm trước, khi người ta phát hiện được thạch anh thô tại hẻm núi Shosenkyo ở Ontake.
Ban đầu, đá thô được trưng bày nguyên vẹn, nhưng từ giữa thời Edo, người ta bắt đầu nhờ thợ làm ngọc ở Kyoto gia công. Cuối thời Edo, người ta mời thợ từ Kyoto đến, áp dụng kỹ thuật mài bằng cách quấn bột kim cương (bột đá siêu cứng như kim cương) quanh đĩa sắt để mài, từ đó kỹ thuật chế tác thạch anh đặc trưng của Koshu phát triển mạnh mẽ.
Điểm cuốn hút nhất chính là các kỹ thuật chạm khắc tinh xảo như “đục lỗ”, “chạm nổi sâu”, “khắc đường nét” trên đá quý trong suốt. Nhờ đó tạo ra nhiều tác phẩm đa dạng như tượng rồng, ngựa, lư hương, chén trà đạo, nhẫn, vòng tay,... Với giá trị nghệ thuật cao, sản phẩm này vẫn được yêu thích cả trong và ngoài nước.
Chế tác mã não Wakasa (Tỉnh Fukui)
Chế tác mã não Wakasa, truyền thừa tại thành phố Obama, tỉnh Fukui, là sản phẩm thủ công truyền thống chứa đựng sức hấp dẫn độc đáo của mã não với ánh sáng rực rỡ và huyền bí.
Nguồn gốc được cho là bắt đầu từ thời Nara (710–794), khi tộc người ven biển Wani xây dựng “Đường Wani” trước đền thờ và chế tạo đồ trang sức từ mã não.
Vào giữa thời Edo, kỹ thuật đặc biệt “nung màu” ở nhiệt độ 200–300 độ được hoàn thiện, làm nổi bật thêm vẻ đẹp và sắc màu đậm của mã não. Đến thế kỷ 19, kỹ thuật chạm khắc được thêm vào, tạo nên phong cách chế tác tinh xảo như ngày nay.
Với độ cứng Mohs 7, mã não rất cứng nên quá trình chạm khắc và đánh bóng vô cùng công phu, dùng để chế tác tượng Phật, lư hương, đồ trang sức,... là kết tinh của kỹ nghệ thợ thủ công.
4 loại chế tác đá quý tiêu biểu được chỉ định bởi các tỉnh
Ngoài các sản phẩm thủ công được chỉ định bởi chính phủ (Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp), còn có những sản phẩm được từng tỉnh chỉ định là sản phẩm thủ công truyền thống. Dưới đây là 4 khu vực tiêu biểu với các sản phẩm chế tác đá quý đặc trưng.
Đá Nishiki (Tỉnh Aomori)
Đá Nishiki là tên gọi chung cho các loại đá quý như jasper, mã não, gỗ hóa thạch khai thác tại nhiều nơi ở tỉnh Aomori, có vẻ đẹp lấp lánh khi được mài giũa. Vì màu sắc và hoa văn của chúng đẹp như lụa gấm nên được gọi là “Nishiki” (lụa gấm).
Từ thời Jomon, đá này đã được dùng làm ngọc hình móc câu, đến thời Edo được yêu thích như “Ngọc Tsugaru” dùng làm trâm cài và đồ trang trí nhỏ. Có tài liệu ghi lại rằng từng được xuất khẩu sang nhà Đường (Trung Quốc) và Thiên Trúc (Ấn Độ). Hiện nay vẫn được nhiều người ưa chuộng.
💎 Giá thị trường của "Nishikiseki" là bao nhiêu? Yahoo! Kiểm tra phạm vi giá khi mua sắm
Hổ phách Kuji (Tỉnh Iwate)
Tại thành phố Kuji, tỉnh Iwate – một trong những nơi sản xuất hổ phách hàng đầu thế giới – hổ phách Kuji đã được chế tác từ thời Kofun. Hổ phách sản xuất ở đây từng được dâng lên triều đình, và cũng được tìm thấy trong các ngôi mộ cổ. Năm 1645 (thời Edo), được chỉ định là đặc sản của phiên Morioka, và rất được ưa chuộng tại Kyoto và Edo (Tokyo ngày nay).
Hổ phách Kuji có niên đại khoảng 90 triệu năm, vào thời kỳ khủng long. Dù có loại cổ hơn, nhưng trong số các loại có giá trị làm trang sức và thủ công, đây là loại cổ nhất. Các sản phẩm chính gồm đồng hồ, phụ kiện, vật trang trí nội thất. Ngoài ra, loại hổ phách có chứa côn trùng – như một “viên nang thời gian” từ kỷ Phấn trắng – cũng được dùng trong nhiều sản phẩm, giúp người ta cảm nhận rõ thế giới cổ xưa.
💎 Giá thị trường của "Kuji Amber" là bao nhiêu? Yahoo! Kiểm tra phạm vi giá khi mua sắm
San hô đá quý (Tỉnh Kochi)
Tỉnh Kochi là nơi khai sinh ngành đánh bắt san hô tại Nhật Bản, đồng thời là trung tâm của ngành công nghiệp san hô đá quý. Tại đây, các sản phẩm thủ công tinh xảo sử dụng loại san hô quý hiếm sống ở vùng biển sâu được chế tác.
Các loại san hô được khai thác bao gồm san hô đỏ, san hô hồng đào, san hô trắng,… Trong đó, san hô đỏ đậm – gọi là “Chỉ xích” mang nghĩa “đỏ hơn cả máu” – với màu đỏ rực rỡ và độ bóng sáng đặc trưng, rất được yêu thích.
Những viên san hô đá quý này được các nghệ nhân lành nghề mài dũa tỉ mỉ, trở thành trang sức, phụ kiện kimono, vật trang trí,... Kỹ thuật chế tác độc đáo tại Kochi khai thác tối đa nét đẹp của chất liệu, được đánh giá cao cả trên trường quốc tế. Là tinh hoa hội tụ của kỹ thuật và thẩm mỹ được truyền lại qua các thế hệ.
💎 Giá thị trường của "Gem Coral" là bao nhiêu? Yahoo! Kiểm tra phạm vi giá khi mua sắm
San hô Goto (Tỉnh Nagasaki)
San hô Goto là sản phẩm thủ công truyền thống được tỉnh trưởng Nagasaki chỉ định, được chế tác tại thị trấn Tomie, quần đảo Goto, tỉnh Nagasaki. Nguồn gốc bắt đầu từ năm 1886, thời Minh Trị, khi người ta phát hiện ra san hô đá quý ở vùng biển ngoài khơi quần đảo Goto. Hiện nay, vẫn có thể thu hoạch trong vùng biển xung quanh, việc chế tác vẫn tiếp tục với sự chú ý đến bảo vệ tài nguyên.
Các sản phẩm chính bao gồm vòng cổ, vòng tay, nút thắt lưng kimono,… được chế tác qua kỹ thuật “khắc Goto” được truyền lại qua nhiều thế hệ. Những tác phẩm đẹp mắt được tạo nên bằng tay nghề tinh xảo.
Comments