ซีรีส์อาหารท้องถิ่นทำเอง ④: อาคิตะ: คิริทัมโปะนาเบะ

ในซีรีส์อาหารท้องถิ่นทำเองครั้งนี้ เราจะมาแนะนำคิริทัมโปะนาเบะ (きりたんぽ鍋 / kiritanpo nabe) อาหารท้องถิ่นของจังหวัดอากิตะกันค่ะ น้ำซุปไก่และรากหญ้าเจ้าชู้ที่ซึมเข้าไปในเนื้อคิริทัมโปะที่เหนียวนุ่ม ทำให้กลายเป็นอาหารจานอร่อยที่ช่วยทำให้ร่างกายอบอุ่นไปด้วยค่ะ กลิ่นหอมสดชื่นของใบเก๊กฮวยก็ชวนรับประทานเช่นกัน ในบทความนี้ ดิฉันจะแสดงวิธีทำคิริทัมโปะด้วย ดังนั้นโปรดอ่านให้จบพร้อมดูวิดีโอและไปลองทำดูนะคะ

อาหารท้องถิ่นของญี่ปุ่น คืออะไร?

อาหารท้องถิ่น (郷土料理 / Kyodo-ryori) เป็นอาหารที่ผู้คนบริโภคกันในพื้นที่มานานนับแรมปี มักทำจากผลิตภัณฑ์ของแต่ละภูมิภาคโดยใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสม ทำให้เหมาะสมกับสภาพอากาศของพื้นที่นั้น ๆ ค่ะ นอกจากนี้ยังเป็นอาหารประจำวันของคนญี่ปุ่นและเป็นที่นิยมในหมู่คนญี่ปุ่นที่ออกทริปชิมอาหารภายในประเทศด้วยค่ะ

ความเป็นมาของคิริทัมโปะนาเบะ

คิดว่าคงมีหลายคนที่สงสัยว่า 'คิริทัมโปะคืออะไร' กันใช่ไหมคะ? คิริทัมโปะ (きりたんぽ / kiritanpo) ทำโดยการบดข้าวด้วยสาก นำไปพันติดกับไม้ที่ทำหน้าที่เป็นแกน จากนั้นนำไปย่าง คิริทัมโปะในหม้อไฟ เรียกว่า "คิริทัมโปะนาเบะ" ค่ะ

นาเบะคิริทัมโปะนี้เป็นอาหารท้องถิ่นของจังหวัดอาคิตะที่ได้รับเลือกให้เป็นหนึ่งใน 100 อาหารท้องถิ่นที่ดีที่สุด (農山漁村の郷土料理百選 / 100 Best Local Dishes) โดยกระทรวงเกษตร ป่าไม้ และการประมง

ว่ากันว่าคิริทัมโปะมีต้นกำเนิดในสมัยก่อน เมื่อนายพราน (マタギ / matagi) ที่ล่าสัตว์ในฤดูหนาวเริ่มนำพกติดตัวไปไว้เป็นอาหารถนอมอาหารค่ะ

ในพื้นที่โอดาเตะและคาซึโนะทางตอนเหนือของจังหวัดอาคิตะ ซึ่งกล่าวกันว่าเป็นบ้านเกิดของคิริทัมโปะ ประเพณีการรวมตัวกันรอบคิริทัมโปะนาเบะหลังจากเก็บเกี่ยวข้าวใหม่ เช่น ข้าวพันธุ์ "Akitakomachi" และการขอบคุณที่ทำงานหนักในการทำเกษตรกรรมยังคงดำเนินมาจนถึงทุกวันนี้ค่ะ

ตามโรงเรียนในจังหวัดอาคิตะ คิริทัมโปะจะเสิร์ฟเป็นส่วนหนึ่งของเมนูอาหารกลางวันของโรงเรียนในช่วงฤดูหนาวและเป็นที่นิยมมากเช่นกันค่ะ

ลักษณะพิเศษของคิริทัมโปะนาเบะ

มักทำขึ้นเมื่อเก็บเกี่ยวข้าวใหม่ และทางตอนเหนือของจังหวัดอากิตะ ทุก ๆ ปีหลังจากเก็บเกี่ยวข้าวใหม่ ผู้คนจะมารวมตัวกันรอบๆ "คิริทัมโปนาเบะ" เพื่อชื่นชมความทุ่มเทในการเก็บเกี่ยว ในอำเภอโอดาเตะ นี่ยังเป็นอาหารที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่นในแต่ละครัวเรือน แต่ก็เป็นอาหารที่ขาดไม่ได้สำหรับรับรองแขก และมักจะเสิร์ฟในโอกาสจัดพิธีการต่าง ๆ ค่ะ

ส่วนผสมสำหรับคิริทัมโปะและคิริทัมโปะนาเบะ (สำหรับ 2 ที่)

ส่วนผสมสำหรับคิริทัมโปะ:

• ข้าว (อุ่น) 400 ก.
• น้ำ ปริมาณพอเหมาะ

ส่วนผสมสำหรับคิริทัมโปะนาเบะ:

• เนื้อสะโพกไก่ 200 ก. (หั่นเป็นชิ้นขนาดพอดีคำ)
• ต้นหอม 2 ต้น (ส่วนสีขาว)
• เห็ดไมตาเกะ 100 ก.
• รากหญ้าเจ้าชู้ 100 ก.
• น้ำ (สำหรับแช่) ปริมาณพอเหมาะ
• ใบเก๊กฮวย 50 ก.
• บุกเส้น 120 ก.
• น้ำ 800 มล.
• ผงน้ำซุปไก่ 1 ช้อนโต๊ะ
• ซอสถั่วเหลือง 3 ช้อนโต๊ะ
• สาเกสำหรับปรุงอาหาร 4 ช้อนโต๊ะ
• มิริน 2 ช้อนโต๊ะ

วิธีทำพร้อมวิดีโอ

1. ทำคิริทัมโปะ ใส่ข้าวลงในครก (หรือชามขนาดใหญ่ถ้าไม่มีครก) แล้วบดด้วยสาก เมื่อเม็ดข้าวเหลือเพียงครึ่งเดียวและมีความเหนียวแล้ว ทำมือให้เปียกแล้วปั้นเป็น 3 ก้อน
   
2. จับตะเกียบแล้วนำของจากขั้นตอนที่ 1 มายืดบนตะเกียบจากบนลงล่าง ใช้มือที่เปียกปั้นแป้งให้ครอบตะเกียบ โดยเว้นช่วงล่างของตะเกียบแบบใช้แล้วทิ้งไว้ประมาณ 3 ซม.
3. ผัดในกระทะด้วยไฟปานกลางประมาณ 20 นาทีโดยอย่าให้นอนนิ่ง เมื่อทั้งหมดเป็นสีน้ำตาลอ่อน ๆ ให้นำออกจากกระทะ
4. นำคิริทัมโปะออกจากตะเกียบในขณะที่ยังร้อนอยู่ จับคิริทัมโปะด้วยผ้าแห้ง แล้วค่อย ๆ ดึงออกในขณะที่กดส่วนล่างของตะเกียบที่เว้นไว้ เมื่อเริ่มเย็นลงแล้ว ให้ตัดตามแนวทแยงออกเป็น 3 ส่วนเท่า ๆ กัน
5. หั่นรากหญ้าเจ้าชู้เป็นชิ้นเล็ก ๆ แช่น้ำประมาณ 5 นาที แล้วสะเด็ดน้ำ
6. ตัดต้นหอมตามแนวทแยงเป็นความกว้าง 2 ซม. นำโคนออกจากเห็ดไมตาเกะแล้วแยกออกเป็นกำเล็ก ๆ
7. ตัดใบเก๊กฮวยให้เป็นเส้นยาว 3 ซม.
8. ใส่น้ำ รากหญ้าเจ้าชู้ และเนื้อไก่ลงในหม้อดิน ใส่ผงน้ำซุปไก่ คลุกเคล้าเบา ๆ ปิดฝาและปรุงอาหารด้วยไฟปานกลาง เมื่อเดือด เปิดฝา เอากากออก เติมสาเก โชยุ มิริน และของจากขั้นตอนที่ #4 และ #6 ลงในหม้อ ปิดฝาอีกครั้ง เคี่ยวไฟกลางประมาณ 5 นาที
9. เพิ่มของจากขั้นตอนที่ 7 บนไฟร้อนปานกลางแล้วนำไปต้มต่อสักครู่ก็เป็นอันเสร็จ