<<เปิดใจเรียนรู้>>มารยาทในการรับประทานอาหารของคนญี่ปุ่น Ψ(≧ω≦)Ψ

หลายคนคงเคยไปทานอาหารในประเทศญี่ปุ่นหรือนั่งรับประทานอาหารกับคนญี่ปุ่น แต่รู้หรือไม่ว่ามารยาทบนโต๊ะอาหารของประเทศต่างๆนั้นไม่เหมือนกัน

ประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศที่ให้ความสำคัญกับมารยาทมาก และให้ความสำคัญถึงการวางท่าทางทุกๆอิริยาบถเลยทีเดียว และเรื่องมารยาทของแต่ละท้องถิ่นคือการหลอมรวมของวัฒนธรรม, จารีตประเพณี, ความเชื่อและวิถีชีวิตจากรุ่นสู่รุ่น

ดังนั้นการเรียนรู้มารยาทบนโต๊ะอาหารจึงเป็นเรื่องพื้นฐานที่ควรเรียนรู้ติดตัวไว้ก่อนเดินทางไปประเทศญี่ปุ่น ให้การเดินทางนี้เป็นการเดินทางเพื่อการซึมซับวัฒนธรรมการกินที่แตกต่างไป

การเอากับข้าววางไว้บนข้าว

สำหรับอาหารที่จัดมาเป็นชุดไม่ใช่ข้าวหน้าต่างๆที่กินจบในชามเดียว การคีบกับข้าวขึ้นมาวางบนชามข้าวเปล่า ก่อนจะคีบกินเป็นคำเดียวกัน ถือเป็นเรื่องไม่ควรทำอย่างยิ่ง
เรื่องนี้อาจจะดูเป็นเรื่องเล็กสำหรับคนไทย แต่เรื่องนี้เคยเป็นประเด็นดราม่าใหญ่ในประเทศญี่ปุ่นมาแล้ว แต่ทำให้รู้ว่าคนญี่ปุ่นส่วนใหญ่จะรู้สึกอึดอัด หากเห็นคนคีบกับข้าวขึ้นมาวางบนชามข้าวก่อนทาน
เหตุเพราะสีของกับข้าวจะทำให้ข้าวสีขาวเปื้อน ดูเลอะเทอะไม่สวยงาม และปกติอาหารชุดมักจะมีชามข้าวเปล่ามักจะมีขนาดเล็ก หากคีบกับข้าวไปใส่ในชามข้าวอีกจะทำให้ข้าวล้นชามหกเลอะเทอะออกมา

โดยปกติคนญี่ปุ่นมักจะทานข้าวโดยถือชามไว้ข้างหนึ่ง เวลาทานก็จะยกชามขึ้นมาใกล้ปากแล้วค่อยคีบกับข้าวเข้าปากแล้วจึงคีบข้าวตาม หรือคีบข้าวเข้าปากก่อนแล้วค่อยคีบกับตามก็ตามแต่ กับข้าวจะถูกคีบจากจานใส่กับเข้าปากเลยเสมอ ชามข้าวจึงมีขนาดเล็กพอดีมือเพื่อให้ถือได้ง่าย ยกเว้นประเภทที่เป็น ”ข้าวหน้า” หรือที่เรียกว่า ”ดงบุริ” ซึ่งอาหารประเภทนี้มักใช้ชามขนาดใหญ่ ทำให้ข้าวไม่ล้นชามออกมา แต่ห้ามเทโชยุหรือซอสลงบนข้าวเด็ดขาด

การใช้ตะเกียบ

ตะเกียบถือเป็นอุปกรณ์หลักในการรับประทานอาหาร บางร้านอาหารอาจจะมีแต่ตะเกียบในการทานอาหารด้วยซ้ำ ดังนั้นจึงควรระวังเรื่อมารยาทในการใช้ตะเกียบเบื้องต้นไว้ เช่น

• ไม่ใช้ตะเกียบชี้หน้าคนหรือคีบอาหารข้ามหน้าผู้อื่น
• ไม่ควรใช้ตะเกียบเขี่ยอาหารที่เราไม่ชอบหรือไม่ถูกใจออก
• การแสดงท่าทางลังเลที่จะเลือกคีบอาหารชิ้นต่อไปโดยการขยับตะเกียบไปมา และระหว่างที่เคี้ยวอาหารอยู่ไม่ควรสลับตะเกียบไปมาเพื่อที่จะเลือกอาหารคำต่อไป
• การปักตะเกียบลงในข้าวในแนวดิ่ง เพราะเหมือนการปักก้านธูปไหว้คนตาย และไม่ใช่ตะเกียบเสียบอาหารจิ้มขึ้นมา เช่น ใช้แทนไม้เสียบลูกชิ้น
• ไม่อม, กัด, ดูด, เลียปลายตะเกียบ
• ไม่คีบของส่งต่อกันด้วยตะเกียบเพราะเหมือนการคีบกระดูกออกจากกองเถ้าถ่าน
• ไม่ใช้ตะเกียบคีบสิ่งใดแล้ววางกลับลงไปในจานที่กินร่วมกับผู้อื่น
• ไม่วางให้ปลายตะเกียบสัมผัสกับโต๊ะอาหาร ให้วางไว้ที่ที่พักตะเกียบ
• ไม่พักตะเกียบโดยวางพาดคร่อมบนภาชนะ เช่น ชามข้าว หรือถ้วยซุป
• ไม่ใช่ตะเกียบดันอาหารที่อยู่ในปากเข้าไปให้ลึกขึ้น
• การหักตะเกียบไม่ควรให้มีเสียงดัง ไม่หักตะเกียบบนโต๊ะเพราะอาจจะไปชนกับภาชนะอื่น แต่ควรหักที่หน้าตักในแนวขนานกับลำตัว โดยการถ่างขึ้นนแนวตั้งขึ้นด้านบน หากตะเกียบมีเสี้ยนให้ใช้มือแกะออกโดยไม่ปั่นตะเกียบเพื่อลบเสี้ยน
• ไม่ใช้ตะเกียบกวนในถ้วยซุป หากซุปนอนก้นให้ใช้วนได้รอบเดียวเท่านั้น

การดื่มน้ำซุปและการตักอาหารในถ้วยซุป

หากเป็นน้ำซุปของชามบะหมี่ให้ยกซดโดยมีเสียงสูดดังเล็กน้อย หากเป็นถ้วยซุปที่จัดให้เฉพาะคนในชุดอาหารจะมีวิธีการดังนี้

• ตอนเปิดฝาถ้วยซุปให้ตะแคงฝาถ้วยเล็กน้อย เพื่อให้ไอน้ำที่ค้างอยู่บนฝาไหลลงถ้วย
• ประคองถ้วยด้วยมือทั้ง 2 ข้าง แล้วยกดื่มจากถ้วยโดยตรง
• หากต้องการทานอาหารในถ้วยซุป ให้ใช้มือข้างที่ไม่ถนัดประคองถ้วยไว้ในระดับอก แล้วใช้ตะเกียบคีบอาหารใส่ปาก
• ให้รับประทานอาหารสลับกันระหว่างข้าว, กับข้าว, ซุป ไม่รับประทานอาหารอย่างใดอย่างหนึ่งต่อเนื่องกัน

การใช้ผ้าเย็น, ผ้าร้อน

ตามปกติในร้านอาหารมักจะมีผ้าร้อนหรือผ้าเย็นบริการลูกค้าสำหรับเช็ดมือก่อนรับประทานอาหาร จึงเป็นมารยาทที่ไม่ควรนำผ้านั้นมาเช็ดสิ่งอื่นแทน เช่น อุปกรณ์รับประทานอาหาร, แว่นตาหรือคอ และหากโต๊ะที่นั่งนั้นสกปรก ก็ควรเรียกพนักงานให้มาทำความสะอาดให้ ไม่ควรใช้ผ้านั้นในการเช็ดโต๊ะเอง

มารยาทในการรับประทานให้หมด

ประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศที่เคยแพ้สงคราม มีช่วงเวลาที่ประเทศขาดแคลนอาหาร ประชาชนมีความเป็นอย่ที่ยากลำบาก จึงให้ความสำคัญกับการรับประทานอาหารไม่ให้เหลือทิ้งเป็นอย่างมาก กรณีเป็นอาหารที่ไม่ต้องการรับประทาน ควรให้พนักงานยกกลับไปโดยไม่แตะต้องอาหารนั้น ควรรับประทานอาหารให้หมดโดยให้ภาชนะสะอาดเรียบร้อย ไม่ควรให้เศษอาหารกระจายทั่วจาน แต่ควรกองไว้ที่มุมใดมุมหนึ่งของจานไม่คายเศษกระดูกหรือก้างปลาไว้บนโต๊ะอาหาร แต่ควรกองไว้ที่มุมใดมุมหนึ่งของจาน

มารยาทในการตักแบ่งอาหาร

• ไม่ควรตักแบ่งอาหารจดหมดจานใหญ่ เพราะอาจทำให้แบ่งได้ไม่ครบทุกคน
• ควรตักแบ่งในปริมาณน้อยไว้ก่อน เพื่อให้ได้ครบทุกคน และเพื่อมีอาหารเหลือในจานใหญ่ ซึ่งจะทำให้คนที่ชอบทานอาหารชนิดนั้น สามารถทานเพิ่มได้
• อาหารจานใหญ่ โดยปกติจะมีตะเกียบกลางจัดมาให้พร้อมกันด้วย ให้ใช้ตะเกียบกลางในการตักแบ่ง
• กรณีไม่มีตะเกียบกลางให้สอบถามก่อนว่าจะใช้ตะเกียบส่วนตัวของแต่ละคนตักได้หรือไม่ หรือใช้ปลายตะเกียบอีกด้านหนึ่งแทนตะเกียบกลางคีบอาหารในจานใหญ่ใส่จานตนเองหรือแบ่งให้ผู้อื่น แต่จะต้องเลือกเฉพาะอาหารที่ไม่ทำให้ปลายตะเกียบดูสกปรกเลอะเทอะเท่านั้น
• ในการตักอาหาร ไม่ควรเลือกตักเฉพาะที่ชอบอย่างใดอย่างหนึ่งมากจนเกินไป หรือตักล้นจาน

มารยาทเพียงแต่เป็นสิ่งสำคัญในการใช้ชีวิตในสังคมทั่วไปเท่านั้น หากแต่มีความสำคัญในแง่ความสัมพันธ์เมื่อต้องอยู่ท่ามกลางวงสังคมอีกด้วย จึงควรเรียนรู้และค่อยๆฝึกฝนตนเองทีละน้อย

การรับประทานอาหารอย่างมีมารยาทโดยกิริยาที่ดีงามนั้น เกิดจากขนบธรรมเนียมและมารยาทที่ดีที่ได้รับการหล่อหลอมมาของคนญี่ปุ่น อีกทั้งยังมีความผูกพันกับเรื่องเทพเจ้าและพิธีกรรมทางความเชื่อต่างๆ จึงเป็นการดีที่ควรจะศึกษาผ่านตา และพยายามฝึกใช้ทุกครั้งที่มีโอกาส ไม่เพียงแต่จะสร้างความประทับใจแล้ว ยังถือเป็นสิ่งเชื่อมสัมพันธ์ในการที่จะได้รับการยอมรับและความไว้วางใจจากชาวญี่ปุ่นเจ้าของวัฒนธรรมอีกด้วย